УСТАНОВА АДУКАЦЫІ

МІНІСТЭРСТВА АДУКАЦЫІ РЭСПУБЛІКІ БЕЛАРУСЬ

ГОМЕЛЬСКІ ДЗЯРЖАЎНЫ УНІВЕРСІТЭТ

ІМЯ ФРАНЦЫСКА СКАРЫНЫ»

В.І. ЯЦУХНА

ТЭОРЫЯ ЛІТАРАТУРЫ

ВУЧЭБНЫ ДАПАМОЖНІК

ДЛЯ СТУДЭНТАЎ-ФІЛОЛАГАЎ

ВНУ

ЧАСТКА І

ГОМЕЛЬ

ГДУ ІМЯ Ф. СКАРЫНЫ

 

 

УДК 82.0(075.8)

ББК 83.0 Я 73

Я 94

Рэцэнзенты:

 

доктар філалагічных навук, прафесар, член-карэспандэнт НАН Беларусі М.І. Мушынскі (Інстытут літаратуры імя Я. Купалы НАН Беларусі);

доктар філалагічных навук, прафесар, загадчык кафедры тэорыі літаратуры Беларускага дзяржаўнага універсітэта В.П. Рагойша

 

 

Яцухна В.І.

Я94Тэорыя літаратуры: Вучэбны дапаможнік для студэнтаў-філолагаў ВНУ. Частка І.— 2-е выд., дапрац. / В.І. Яцухна.— Гомель: Установа адукацыі «Гомельскі дзяржаўны універсітэт імя Ф. Скарыны», 2003.— 119 с.

 

 

У дапаможніку з улікам дасягненняў сучаснай літаратурнай навукі і практычнага вопыту выкладання курса «Тэорыя літаратуры» ў вышэйшай школе пададзены наступныя яго раздзелы: «З гісторыі развіцця тэарэтыка-літаратурнай думкі», «Сутнасць і спецыфіка мастацтва», «Літаратура як від мастацтва», «Функцыянаванне літаратуры».

Першае выданне дапаможніка выйшла ў 2002 г.

 

УДК 82.0(075.8)

ББК 83.0 Я 73

 

© В.І. Яцухна, 2003

© ГДУ імя Ф. Скарыны, 2003

УВОДЗІНЫ

Тэорыя літаратуры як галіна навукі

 

Тэорыя літаратуры — гэта адна з галін літаратуразнаўства, якая займаецца тым, што выпрацоўвае сістэму навуковых паняццяў аб мастацкай літаратуры. Плёнам сваіх назіранняў і высноў тэорыя літаратуры забяспечвае іншыя састаўныя часткі літаратуразнаўства (гісторыю літаратуры і літаратурную крытыку як дзве астатнія асноўныя галіны літаратуразнаўства, а таксама тэксталогію, бібліяграфію, гісторыю і метадалогію літаратуразнаўства і некат. інш. дапаможныя дысцыпліны) для строга навуковага даследавання і сістэматызацыі канкрэтных літаратурных фактаў і з’яў. Спецыфіка тэарэтыка-літаратурнага пазнання ў тым, што яно займаецца не ўсебаковым і дэталёвым апісаннем канкрэтных літаратурных фактаў і з’яў, а выяўляе агульнае, істотнае, заканамернае ў іх. Гэтым вызначаецца і метадалагічная функцыя тэарэтыка-літаратурнага пазнання: тэорыя літаратуры не проста абагульняе і сістэматызуе эмпірычны літаратурны матэрыял, а таксама стварае сістэму літаратуразнаўчых паняццяў і тэрмінаў, яна яшчэ служыць і асновай для ўзнікнення навуковых метадаў пазнання літаратуры.

Заўважым, што тэорыя літаратуры не з’яўляецца нейкай замкнё­най у сабе ці, шырэй — у межах літаратуразнаўства, навуковай дысцыплінай. Неабходна адзначыць шматстайныя сувязі яе з цэлым шэрагам навук, і ў першую чаргу з лінгвістыкай (мовазнаўствам), а таксама з сацыялогіяй, гісторыяй, этыкай, этнаграфіяй, псіхалогіяй і г. д. Не менш цесныя ўзаемада­чыненні тэорыі літаратуры з навукамі, якія вывучаюць мастацтва — эстэтыкай і мастацтвазнаўствам.

Адзначым таксама, што ў працэсе выпрацоўкі сваіх паняццяў і тэрмінаў тэорыя літаратуры абапіраецца як на шматвяковыя мастацкія і філасофска-эстэтычныя традыцыі, выпрацаваныя чалавецтвам, так і на вопыт сучасных мастакоў слова, крытыкаў, літаратуразнаўцаў, лінгвістаў, мастацтвазнаўцаў, філосафаў і г. д.