Азақстанда Кеңес үкіметінің орнауы(1917 ж. қазаннан-1918 ж. наурызға дейін) 1917 ж. 25 қазанда (7 қараша) Петербургте қазан төңкерісі орын алды. Уақытша үкіметтің орнына В.И.Ленин бастаған большевиктер партиясы билікке келіп, Кеңес үкіметі орнады. Қазақстанда алғаш рет Кеңес үкіметі Перовскіде 1917 ж. 30 қазанда орнаған. 1917 ж. қарашада Ташкент, Шымкент, Әулиеатада Кеңес өкіметі орнады. 1918 ж. қаңтарда Павлодарда Кеңес өкіметі билікті қз қолына алса, Оралда кеңес қиын жағдайда орнады. Семейде өкімет билігі 1918 ж. 16-17 ақпанда кеңестердің қолына көшті. Торғай аймағындағы Кеңес үкіметінің жеңісі Орынбор қаласы үшін күреске байланысты болды. (1918 ж. атаман Дутов Орынборды басып алып, Орынбор-Ташкент теміржолын кесіп тастады). Дутовшылдарға қарсы күрестің нәтижесінде 1918 ж. 18 қаңтарда Орынборда, ал 1918 ж. 8 қаңтарда Ақтөбеде Кеңес үкіметі орнаған еді. 1918 ж. 2-3 наурызда Верныйдағы қан төгістен кейін Кеңес үкіметі орнады. Кеңес үкіметі бұрынғы Патша үкіметінің ұлт саясатын жою үшін ұлттар арасындағы қатынастарды реттеу комитеттерін құрды. 1918 ж. Верныйда Т.Бокин «орыс-қазақ халқы арасындағы қатынастарды реттеу», ал А.Розыбакиев «қазақ, ұйғыр, орыс халқы арасындағы қатынасттарды реттеу» жөніндегі комиссардың орынбасары болып тағайындалды. С.Сейфуллин Ақмолада халыққа білім беру комиссары болып тағайындалса, С.Меңдешов Бөкей облысының халыққа білім беру комиссары болып тағайындалды. 1918 ж. көктемде В.И.Ленин қол қойған Қазақстандағы ірі кәсіпорындардың біразын национализациялау туралы декрет шықты. 1918 ж. 17 мамырда РКФСР Халық комиссарлар кеңесінің қаулысымен Қазақстандағы суландыру жұмыстарына 50 млн. сом бөлінді. Түркістан Республикасының ашыққан халқына 200 вагон астық көмекке беріліп, Петроград және басқа орталық аудандарға 6 млн пұт астық жіберілді. 1918 ж. Ә.Жангелдин бастамасымен Қазақ АКСР-ін құру жұмыстарына әзірлік басталды, алайда азамат соғысының басталып кетуіне байланысты Қазақ АКСР-ін құру ісі тоқтап, кейінге қалдырылды.
|
