Глоссарий. . 1. Құрылыста қолданылатын болаттың көнеру себептері және оның қасиеттеріне әсері.

Термин	Түсініктеме
Металлы	Көптеген, формасы дұрыс емес ұсақ кристаллдардан тұратын поликристаллдық денелер
Металлдар
Мetals
Сталь	Құрамындағы көміртегі мен қосындыларды жою арқылы шойыннан алынатын темір мен көміртегі қорытпасы (С<2,14)
Болат
Steel
Чугун	Темір кенінде кездесетін темірді және оның табиғи тотықтарын жоғары температурада домналық процесспен кокстеп, тотықсыздандыру арқылы алынған темір мен көміртегі қорытпасы (С>2,14)
Шойын
Cast-iron
Сплавы	Бірнеше металлдар немесе металл еместерден тұратын жүйе
Қорытпалар
Alloy, fusion
Старение	Көміртектілі болаттың қасиетінің уақыт аралығында микроқұрылымының өзгермей өзгеруі
Тозу
Ageing
Латунь	Мыс пен мырыштың қорытпасы
Жез
Brass, yellow, copper
Бронза	Мыс пен қаараласпасының, алюминийдің, кремнийдің, қорғасынның, бериллийдің және басқа элементтердің қорытпасы
Қола
Bronze

4. СӨЖ-ге тапсырма

1. Құрылыста қолданылатын болаттың көнеру себептері және оның қасиеттеріне әсері.

2. Болаттың құрылымын түрлендіру және қасиеттері туралы түсінік.

3. Болаттың термиялық және термомеханикалық өңдеу.

5. ОСӨЖ-ге тапсырма

1. Металлдық материалдар: қара және түрлі түсті металлдар мен құймалар.

2. Болат арматурасы.

3. Термиялық және термомеханикалық өңдеу қасиеттері мен мақсаты.

4. Зертханалық жұмысты қорғау

 

6. Әдебиеттер тізімі

Негізгі әдебиет:

1. Сатеков Б.С. Табиғи және жасанды құрылыс материалдары мен бұйымдары. - Тараз, 2007.- 1-2 бөлім

2. Садуақасов М., Батырбаев Ғ. Құрылыс материалдары. Оқу құралы. – Алматы: ҚазҰТУ, 2007. – 259 бет.

3. Киреева Ю.А. Строительные материалы: Учебное пособие, 2-е изд., стер. – Мн.: Новое знание, 2006. – 400 с: ил.- (Техническое образование)

 

Қосымша әдебиет:

1. Микульский В.Г. Строительные материалы (материаловедение и технология), М.: ИАСВ, 2004

2. Рыбьев И.Г. Строительное материаловедение – М.: Высш..шк. 2002.

 

ҚАЗАҚ БАС СӘУЛЕТ-ҚҰРЫЛЫС АКАДЕМИЯСЫ

Белсенді үлестірілетін материал

 

Құрылыс материалдары -1	Құрылыс технологиялары, инфрақұрылым және менеджмент факультеті
3 кредит	2 - семестр, 2013-2014 оқу жылы
ЛЕКЦИЯ № 6. Бейорганикалық байланыстырғыш заттар. Ауалық байланыстырғыш заттар.	Ассоциацияланған профессор, т.ғ.к. Ибраимбаева Гульназ Баккыдыровна

1. Сабақтың қысқаша мазмұны

Бейорганикалық байланыстырғыш заттар деп сумен араластырғанда илемді-тұтқыр қамыр түзетін, уақыт өткен сайын өз еркімен физика-химиялық процесстер нәтижесінде қатаятын ұнтақ материалдарды айтады. Бейорганикалық байланыстырғыш заттар ауалық және гидравликалық болып бөлінеді. Ауалық байланыстырғыш заттар тек қана ауада қатайып, беріктігін жинауға қабылетті. Химиялық құрамы бойынша олар 4 топқа бөлінеді: гипстік, магнезиалдық, ауа әгі және сұйық шыны.

Гидравликалық байланыстырғыш заттар тек қана ауад емес, сондай-ақ суда да ұзақ уақыт қатайып, беріктігін сақтай алады. Бұл топқа гидравликалық әк, романцемент, портландцемент және оның түрлері кіреді

Гипс байланыстырғыштарын өндіру үшін шикізат ретінде CaSO_4*Н₂О минералына тұратын табиғи гипс жатады, өндіріс қалдықтарын да пайдаланады (фосфогипс, борогипс). Гипс байланыстырғыш заттар жылумен өңдеу температурасы бойынша төмен температурада күйдірілген және жоғары температурада күйдірілген болады. Құрылыс гипсі қатайғанда су қосу және қоссулы кальций сульфатының түзілу химиялық реакциясы орындалады.

Ауа әгін кальцийлі-карбонатты тау жыныстарын 900-1200⁰С температурада баяу СО₂ толық жойылғанша күйдіру жолымен алынады.

Магнезиалдық байланыстырғы заттарын кальций тотықтарынан (магнезит немесе доломит) тұратын ұнтақты 750-850⁰С баяу күйдіру жолымен алынады.

Сұйық шыныны кварц құмы мен содадан әдеттегі әйнекті қайнату жолымен алынады, артынан балқыма қатқан соң мөлдір кесектерді жоғары температура мен қысымда 0,6-0,7 МПа ерітіп алады.

 

2. Бақылау сұрақтары

А) жазбаша бақылау үшін

1. Ауада қатаятын байланыстырғыш заттар, олардың түрлері.

2. Гипс байланыстырғыштарының қатаюы ерекшеліктері.

3. β- модификациялы және α;-модификациялы гипс байланыстырғыштарын салыстыру, қасиеттері, қолданылуы.

4. Әуа әгі, қасиеттері, қолданысы.

5. Әуа әгінің сөнуі, қатаюы, түрлері және қолданысы.

6. Магнезиалдық байланыстырғыш заттар және сұйық шыны.

 

Б) компьютерлік тестілеу үшін

1. Ауада қатаятын байланыстырғыштарға жатады:

$$ құрылыс гипсі

$ полимерлер

$ пуццоланды цемент

$ портландцемент

 

2. Құрылыс гипсін алу гипс реакциясы:

$$ СаSО х 2Н О СаSО х 0,5Н О+1,5 Н О

$ СаСО СаО+СО

$ СаSО СаО+ SО

$ МgСО МgО+СО

 

3. Ауа әгін алуға болады:

$$ карбонатты кальций-магнийлі тау жыныстарын 900 -1200⁰С температурада

күйдіру арқылы

$ кальций-магний карбонаттарын біріккенше күйдіру арқылы

$ карбонатты тау жыныстарын 300-500⁰С температурада күйдіру арқылы

$ сульфатты тау жыныстарын 150-160⁰С температурада күйдіру арқылы

4. Ауа әгінің негізгі пайдалану саласы:

$$ силикат бұйымдар дайындау

$ бояулар құрамына қолдану

$ құрылыс ереітінділерінде қолдану

$ акустикалық материалдар дайындау

 

5. Баяу ұстасып, баяу қатаятын гипс байланыстырғыштарына жатады:

$$ ангидрит цементі

$ жоғары беріктілі гипс

$ супер-гипс

$ құрылыс гипсі

 

6. Күйдіргіш (каустикалық) доломит алуға болатын шикізат:

$$ MgCO

$ CaCO

$ CaCO x MgCO

$ CaSO x 2H O