Бактериялардың өсуі мен көбеюі

Жасушаның ө суі дегеніміз - жасушаның барлық компоненттерімен қ ұ рылымның координациялық туындап, жасуша массасының ө суі.

Кө беюі - жасуша санымен популяциясының ө суі. Прокариоттардың кө пшілігі кө лденең бө ліну арқ ылы, кейбіреуі бү ршіктену арқ ылы, ал саң ырауқ ұ лақ тар спора тү зу арқ ылы кө бейеді, вирустар дикьюнктивті жолмен кө бейді.

Жасуша бө лінуінің алдында бактерия хромосомасында жартылай консервативті типі бойынша репликация жү реді. Екі жіпшелі ДНК-ң шынжыры ашылып қ р жіпшесіне комплементарлы жіп қ ұ растырылып нуклеойдтың ДНҚ -сы екеу болады. ДНҚ -репликациясы ү ш этаптан тұ рады: индикация, эленгация /шынжырдың ө суі/ жә не темицасия.

Бактериальды сұ йық қ оректік орталарда ө сіргенде бактериялардың ө суі мен кө беюінің жалпы заң дылық тарын айғ ақ болатын популяция дамуындағ ы қ айсы бір фазалардың кезектік алмасуы байқ алады.

Сұ йық қ оректік орталарда бактериялардың ө суі орта беткейінде жабынды тү зумен, ортаның лайлануымен немесе тұ нба тү зуімен сипатталады.

Бактериалдық популяцияның даму динамикасы мынандай фазалармен берілген:

I. Бастапқ ы стационарлы фаза /жасуша саны ө спейді/.

II. Лог фаза жасушаның интенсивті ө суімен сипатталады, кө бею жү рмейді.

III. Лог фаза жасушалар максимальды жылдамдық пен кө бейеді жә не бактериальды популяция саны геометриялық прогресте ө седі.

IV. Кері жылдамдық фазасы- бактериальды жасуша активтілігі тө мендеп генерация кезең інің ұ заруымен сипатталады.

V. Максимальды стационарлы фаза- ө луші жә не тү зілуші жасушалар санының тең есуі.

VI. Бактериялардың логарифмдік ө лу фазасы.

VІІ-VIIІ. Жасушаларды егу жылдамдығ ының кідіру фазасы.

Тү р стандартты жағ дайларда морфологиялық, физиологиялық, биохимиялық жә не басқ а белгілерімен ұ қ сас болып келетін, бірдей генотипке ие особтардың эволюциялық тұ рғ ыда қ ұ ралғ ан жиынтығ ы деп қ арастыруғ а болады.

Штамм - белгілі бір шығ у кө зінен / адам организмі, жануар, қ оршағ ан орта т.б./ бө лініп алынғ ан микроб дақ ылы.

Клон дегеніміз - бір /особь/ орынынан алынғ ан микроорганизмдердің дақ ылы / бір жасушалы дақ ыл/.

Таза дақ ыл - бір тү рге жататын бактерия популяциясының қ оректік орталарда ө суі.

Колония - тығ ыз қ оректік ортада бір бактериальды жасушаның ө сіп-ө нуі салдарынан тү зілетін микроорганизмдердің бір тү рінің оқ шауланғ ан кө збен кө рер жиынтығ ы.

Кө птеген бактериялардың тү рлері, бір белгілері бойынша биологиялық варианттарғ а /биоварғ а/ бө лінеді.

Биохимиялық қ асиеттері бойынша бө лінетін биоварларды, хемоварларды, антигендік қ асиеті бойынша сероварлар, фагтарғ а сезімталдылығ ы бойынша фаговарлар, морфологиялық қ асиеттері бойынша морфоварлар деп атаймыз.

Бактериялардың таза дақ ылын алу диагностикалық зерттеулер, идентификация ү шін жү ргізіледі, яғ ни микроорганизмдерді морфологиялық, дақ ылдық, биохимиялық жә не басқ а белгілерін зерттеу ү шін таза дақ ыл қ ажет.

Бактериялардың таза дақ ылын диагностикалық зерттеу-идентификация жү ргізу ү шін бө ліп аламыз. Ол микроорганизмдердің морфологиялық, дақ ылдық, биохимиялық тағ ы басқ а белгілерді анық тағ анның арқ асында ғ ана ол жетістікке жетеміз. Бактериялардың морфологиялық жә не тинкториялды белгілерін ә ртү рлі бояу ә діспен боялғ ан жұ қ паны микроскопиялық зерттеу арқ ылы анық таймыз. Дақ ылдық қ асиеттері бактериялардың тығ ыз жә не сұ йық қ оректік орталарда ө су типі жә не жағ дайымен сипатталынып, колонияның морфологиясы бойынша жә не дақ ылдың ө суі бойынша анық талады.

Таза дақ ылды алу процессі бірнеше этапқ а бө лінеді:

І - этап зерттелуші материалдан жұ ғ ынды дайындап оны Грам немесе басқ а ә діспен бояйды да, микроскоптайды. Зерттелуші материалдың бір тамшысын қ ұ рық пен Петри табақ шасындағ ы қ оректік агар бетіне жұ қ тырады да 37⁰С температурада 18-24 сағ атқ а термостатқ а қ ояды.

ІІ - этап табақ шаны қ арап, оқ шауланғ ан колонияларды зерттейды. Зерттелуші колонияның жасушаларының морфологиясын анық тау ү шін жұ ғ ынды дайындап Грам бойынша бояйды да микроскоптайды.

Таза дақ ылды бө ліп алу ү шін бір бө лек колонияны алып бө лек қ иғ аш ағ ары бар тү тікшеге немесе басқ а қ оректік ортағ а егеміз. Ол ү шін ілмекпен колонияның шетіне тигізіп (басқ а колонияларғ а тигізбей) алып басқ а ортағ а жағ ады.

ІІІ - этап. Бө лінген таза дақ ылдың ө су сипатына кө ң іл аударамыз, ол бір қ алыпты ө суі тиіс. Оны микроскопирделенде морфологиялық жә не тинкториальды қ асиеттері бір қ алыпты болу керек.

Таза дақ ылды алу ү шін қ олданатын ә дістер мыналарғ а негізделген:

1) Бактериялдық жасушаны механикалық жалпылау.

2) Антибактериялды ә сер ететін физикалық жә не химиялық факторлардың кө мегімен зерттелуші материалды алдын ала ө ң деу.

3) Себінділерді инкубациялау кезінде кө рші микрофлораның ө сіп ө нуін физикалық жә не химиялық факторлармен таң дамалы тежеу.

4) Микроорганизмдердің ө здеріне сезімтал лабораториялық жануарлар организмінде тез ө сіп ө ну қ абілеті.