А– трепонемалар ; б – боррелилер ; в – лептоспирлер

Риккетсиялар Риккетсиялар-грам-полиморфты майда бактериялар, адамдар мен жануарлардың паразиттері. Формасы таяқ ша, кок, жіпше тә різді капсула жә не спора тү збейді, жасуша ішілік паразит. Риккетсиялардың ө мірлік циклі 2 стадиядан тұ рады-вегативті жә не жә й кү йде. Туысы 10 тү рден тұ рады, ал олар қ оздыратын аурулар 3 топқ а бө лінеді: бө ртпе сү зегі, тау лихорадкасы джунгли тифі.

Хламидиялар. Хламидиялар – майда, патогенді, грамтеріс қ озғ алмайтын бактериялар. Хламидиядар облигатты жасушаішілік паразиттер себебі олардың механизмі қ ожайын- жасушасының метаболизіне тә уелді. Ол хламидияның ө зіне АТФ. тү зе алмайтытына, цитохромның жоқ тығ ына байланысты, сондық тан оларды ө энергетикалық паразиттер деп атаймыз. Олардың морфологиясы жасушаішілік даму циклына байланысты:

1) Элементарлы денешіктер (инфекциялық)

2) Ретикулярлы денешіктер (вегетативті)

3) Аралық денешіктер.

Романовский-Гимзе ә дісімен бояғ анда ашық кө к тү ске боялады. Хламидиялар адамдарда кө здің, несеп жә не тыныс жолдарының ауруын шақ ырады.

Микоплазмалар. Микоплазмалар - ө те майда (бактериялық фильтрден ө тіп кетеді) жасуша қ абырғ асы жоқ оның орнына 3 қ абатты /ЦПМ-ен/–цитоплазмалық мембранамен қ оршалғ ан, полиморфты. Адамдарда тыныс алу, несеп, жү йелерінде, буындарда (микоплазмоз) ауруын шақ ырады.

Актиномицеттер. Актиномицеттер ұ йымдасу дә режесі бойынша бактерия мен саң ырауқ ұ лақ тардың ортасындағ ы орынды алады. Кейде мұ ны стрептомицеттер деп атайды. Барлық актиномицеттерде субстратты немесе ауадағ ы сабағ ымен жә не кө бінесе колонияның ауадағ ы бө лшегіндегі ұ рық тасымалдаушы Сабақ тармен спораларымен шынайы, тармақ талғ ан мицелиялар бар.

Мицелиялардың жіптері тіке немесе иректен болады, ұ зындығ ы 600 мкм жетеді, септирленбеген. Актиномицеттер спорамен, ортасынан бө лінуімен, бұ ршақ талу жолдарымен кө бейеді /осы қ асиеті бойынша актиномицеттер санырауқ ұ лақ тарғ а ұ қ сайды/. Оларда капсула, талшық жә не кірпікшелер болмайды. Актиномицеттерде бактерияларғ а ұ қ сас шынайы ядросы жоқ, нуклеоидқ а ие. Анилин бояуларымен боялады, грам оң.

Саң ырауқ ұ лақ тар. Зең саң ырауқ ұ лақ тар эукариоттар болып табылады. Саң ырауқ ұ лақ тардың жіпше тә різді жасушаларын гифтер деп атайды. Гифтер бір-бірімен байланысып, мицелия қ ұ райды. Субстратта ө сетін мицелия бө лшегін, вегетавті мицелия деп атайды.