Сапалық белгілер арасындағы өзара байланыс тығыздығын анықтауСапалы белгілер арасындағ ы байланыс тығ ыздығ ының дә режесін зерттеу ү шін баламалы белгілері бойынша тө рт тордан тұ ратынкесте қ ұ растырамыз жә не оның ә рбір торына сапалық белгі ә рпімен (a, b, c, d) белгіленген бірінші жә не екінші мә ндерін орналастырамыз. Мұ нда a, b, c, d – сапалық белгілердің жиіліктері; N – жалпы жиілікртердің қ осындысы. Осы берілген кестенің сапалық мә ндерін қ олдану арқ ылы бірнеше корсеткіштерді есептеуге болады. оларғ а ағ ылшын статистиктері Д. Юланың ассоциация жә не К. Пирсонның контингенцмя коэффиценттері жатады. Ассоцация коэффиценті деп баламалы екі сапалық белгі арасындағ ы ө зара байланыс тығ ыздығ ын сипаттайтын сандық кө рсеткішті айтады жә не оны тө мендегі формула бойынша есептейді: K ас= ad+bc /ad+bc Ассоцация коэффиценті минус 1 ден плюс 1 ге дейінгі мә нге ө згереді жә не ол неғ ұ рлым плюс 1-ге немесе минус 1-ге жақ ындағ ан сайын, сапалық белгілер арасындағ ы ө зара байланыс тығ ыздығ ы кү шейе тү седі. Демек, ad-bc болса, онда ол белгілер арасында тікелей байланыс, ad+bc – кері байланыс, ad=bc – байланыс жоқ деп ұ ғ ыну керек Контингенция коэффицентінде, егер сол берілген тө рт тордағ ы сапалық белгі кө рсеткіштерінің біреуі белгісіз немесе жоқ болса, ал ассоцация коэффицентінің мә ні бірге тең болса, онда белгілер арасындағ ы ө зара байланыс тығ ыздығ ы ұ лғ ая тү седі. Мұ ндай жағ дайда.контингенция коэффицентін қ олданғ ан дұ рыс болады. контингенция коэффиценті сияқ ты минус 1-ден плюс 1-ге дейінгі мә нге ө згереді, бірақ, ассоциация коэффицентінен ә рқ ашанда кіші болып келеді. Ү ш жә не оданда кө п топттан тұ ратын сапалық белгілер арасындағ ы ө зара байланыс тығ ыздығ ын анық тау ү шін арнайы кө рсеткіш, яғ ни К. пирсон мен А. Чупровтың ө зара ілеспелі коэффицентері қ олданылады. К. пирсонның ө зара ілеспелі коэффиценті мына формула арқ ылы ө рнектеледі: Кпир= Мұ ндағ ы гректің ф2 (фи шаршы) ә рпімен белгіленген белгі ө зара ілеспелі кө рсеткіштерді кө рсетеді.[52]
|
