И. Дилмөхәмәтов)”.Бынан биш йыл элек яҙған мәҡәләмдән өҙөк килтермәй тороп, фекер төйөнөн туплай алмам кеүек тойолдо. Сөнки тәбиғәт мөғжизәһеме, әллә ябай тап килеүме – был хаҡта һығымта яһауҙы гәзит уҡыусының үҙенә ҡалдырып, өр-яңы сәфәр тәьҫораттарына сумайыҡ... Эҫе, томра, ҡыҙыу асфальттан бәрелгән ҡайнар hауа тынды ҡурып алып барған көндәр ҡапыл hыуытып, әле генә салт аяҙ торған күктә ел ғали йәнәптәре ҡара болоттарҙы ян-яҡтан ҡыуалап, бер өйөргә туплап та ҡуйҙы. Өфөнән сығып күп тә барманыҡ, машинаның тәҙрәhенә эре ямғыр тамсылары туҡылдата башланы... Хәйер, быға аптырайhы ла түгел, бынан биш йыл элек ул саҡтағы БР Матбуғат һәм киң мәғлүмәт министрлығы тарафынан ойошторолған «Салауат эҙҙәре буйлап» тип аталған журналистар экспедицияhында йөрөп, үҙемә шундай асыш яhаным – күпселек осраҡта экспедиция барышында йә ямғыр, йә ҡар яуа. Көндәр түҙеп торғоhоҙ эҫе булhа ла, юлға сығыуға көн торошо ҡапыл үҙгәрә. Әйтерhең дә, Салауат рухы беҙҙе оҙатып йөрөй hәм, үҙен иҫкә алыусы тоҡомдаштарына рәхмәтен белдереп, шатлыҡ йәштәрен түгә... Ә ямғыр Эстонияла ла, Башҡортостанда ла бер үк яуа... * * * Экспедицияның шул яғы отошло: тарих, бигерәк тә Салауат Юлаевҡа ҡағылышлыhы, инде беҙҙең быуынға тиклем энәhенән-ебенәсә тикшерелеп бөткән, тиергә лә мөмкин, әммә сәфәр hайын яңы деталь табыла, hәр журналист ниндәйҙер яңы фекер әйтә, икенсенән, сара үҙенә йәштәрҙе йәлеп итә, сәфәр hайын кемдеңдер атамаhы ғорур яңғыраған башҡорт милләтенә hоҡланыуы арта, бәғзеләр тыуған төйәгенең тәбиғәтенә ҡабаттан ғашиҡ була, өсөнсөләр инде башкөлләй тарих даръяhына сума. Был юлы юлдаштарым, әрме телендә әйткәндә: «йәм-йәшел»: «Башҡортостан» республика ижтимағи-сәйәси гәзитенең сәйәсәт бүлеге хәбәрсеhе Рәшит Зәйнуллин, «Республика Башкортостан» гәзитенең сәйәсәт бүлеге хәбәрсеhе Әлиә Юланова. «Тимер ат»ыбыҙҙы иhә Матбуғат йортоноң иң оҫта водителдәренең береhе Олег Диметренко «эйәрләгән», Салауат районында «экипаж»ға «Йүрүҙән» гәзитенең баш мөхәррире Рәйлә Рәшит ҡыҙы Латипова ҡушыласаҡ. Йәш коллегаларымдың ниндәй тойғолар кисереүен әйтә алмайым, әммә минең өсөн был сәфәр – тағы бер тапҡыр Салауат менән осрашыу, уның эҙҙәренә баҫып үтеү, уның кисерештәре менән йәшәү... * * * Салауат районында hүҙҙе ҡыҫҡа тоттолар: килеп төшөү менән Салауат Юлаев музейына алып киттеләр, йәнәhе, 10 – 15 минутҡа инеп, танышып сығығыҙ. Унда бер барып эләкhәң, ҡайҙа инде тиҙ генә сығыу. Тарих тәгәрмәсе әйләнеп, Бермуд өсмөйөшө кеүек, үҙенә һурып алып инеп китә лә, хыял менән ысынбарлыҡ араhынан сыға алмай интегәhең... Был музей хаҡында ентекләп яҙып тороу кәрәкмәҫтер, тип уйлайым. Сөнки ул даими иғтибар үҙәгендә. Ләкин шуны билдәләп китмәү яҙыҡ булыр – 1991 йылда асылған музей бинаhы тулыhынса реставрация кисерә, hуңынан хатта уның проекты авторы, архитектор А. Клемент, был минең ижад түгел, тип унан баш тарта. Сөнки реставрациянан hуң ҡыйыҡ бөтөнләй икенсе формала ябыла, ә hинең йөрәк ярып тыуған «балаңа» икенсе исем бирhәләр, кемгә генә оҡшар ине икән? Музей директоры Зилә Садиҡова экскурсияны Айрат Заhиҙуллиндың картинаhынан башланы. Рәссам унда хыял менән ысынбарлыҡты ҡушып, шундай картина ижад иткән. Ә ғәмәлдә был төбәк бөгөн шулай күҙ алдына баҫа. Һүрәттә сағылдырылған Сәскә төбәк Әлкә ауылынан өс саҡрым алыҫлыҡта, Ҡондоҙтамаҡ менән Һары Ҡондоҙ йылғалары ҡушылған ерҙә ята. Халыҡ йырынан сығып фекер йөрөткәндә лә, унда ла тап ошо урын иҫкә алына: Аҡ ҡуянҡайҙарҙың балаhы,
|
