Терминдегі коллекторларды тұз қышқылымен өңдеу.

Терминдегі (құмтас, аллевролит т.б.) коллекторларды ТҚ- мен өңдеу маңызы, ондағы қышқыл қоспа қабатқа барынша біртекті өтеді және оның өту контуры дөңгелекке жақын. Бірақ бұндай контур радиюсы қабат қалыңдығы бойынша әртүрлі, ол оның өткізгіштігімен, кеуектілігімен байланысты. Егер өткізгіштік, кеуектілік, карбанатты қабат қалыңдығы белгілі болса, онда шамамен қышқылдың қабатқа өту тереңдігін, немесе қышқыл қоспаның қажетті көлемін анықтауға болады.

ТҚҚ көбіне тек корбанатты компаненттерменғана әсерлеседі, ол терригенді коллектордың негізгі массасы болып табылатын силикатты қоспалар (кварц) және каолиндер (алюминисиликат) мен әсерлеседі. Бұл силикаттар HF-фторлы сутекті қышқылмен әсерлеседі.

HF- кварцпен реакцияласуы келесідей өтеді:

SiO₂+4HF=2H₂O+SiF₄

Пайда болған фторлы кремний SiF₄ ары қарай сумен әсерлеседі:

SiF₄+ 4H₂O= Si(ОН)₄+2Н₂ SiF₆

Кремний фторлы сутекті қышқыл Н₂ SiF₆ қоспада қалады. Ол Si(ОН)₄ кремний қышқылы гель болып, қабат кеуектерін бітейді. Оны жою үшін қоспада фторлы қышықыл болады. Жұмысшы қышқыл қоспасы терригенді коллекторлар үшін құрамында әдетте 8-10% тұз қышқылы және 3-5% фторлы сутек болады. Фторлы сутек қышқылы алюмосиликатты келесі реакциялардағыдай ерітеді:

H₄ Si₂O₉+14HF=2AlF₃+2SiF₄+9H₂O

Пайда болған фторлы алюминий SiF₄ ары қарай сумен әсерлесіп, кремний қышқылы пайда болады.

H₄Al₂Si₂O₉+14HF=2AlF₃+2SiF₄+9H₂O

(4+2*27+2*28+9+16)+14(1+9)=2(27+3*19)+2(28+4*19)+9(2+16);

Осыдан 1кг алюмисиликат (каолинді) еріту үшін;

Анықтау таблицалардан 4 % HF 1 литр қоспада 40г таза HF бар екенін біз білеміз. Онда 4 % HF көлемі 1кг алюмисиликатты еріту үшін

HF бұршақты кварцпен жәй ағыммен әсерлеседі, ал алюмосиликатпен Н₄ Al₂ Si₂O₉-жылдам реакцияға түседі, бірақ ТҚ_р HCl мен карбанаттар әсерлесуіне қарағанда біршама жәй өтеді. Сондықтан терригенді коллекторларды тұз қышқылы және фторлы сутек қышқылымен өңдеу, қабаттағы карбанатты цементті заттар, сазды материалдарды еріту мақсатында қолданылады. Сондықтан HCl тұз қышқылын және HF саз қышқылы деп те атайды.

Ұңғыны қышқылмен өңдеу жабдығы:

Қышқылмен өңдеу жұмыстарында агрегат «Азинмаш -30» қолданылады. Агрегат автомашина шамасында орнатылған. Цестерна ішінен екіге бөлінген және онда попловок өлшегіш ретінде қойылған. Көп көлемде айдау үшін агрегат қосымша 6м³ көлемді цестернамен прицеп арқылы жабдықталады.

Айдау үшін агрегатта сорап бар, ол автомабиль кабинасының артында орналасқан және қозғалысқа двигатель қозғалысымен іске асады. 2НК-500 сорап маркасы –үшплунжерлі, горизонтальды бірдей бағытта жұмыс жасайды, ең жоғарғы қысымы 50МПа және ең көп шығарғыштағы 12,2л/сек. Қышқылды айдау үшін сонымен бірге цементтегіш агрегат ЦА-300, ЦА-320М,ЗЦА-400, және сорапты агрегат АН-500 және 2АН-500, АН-700 қолданылады.

Қышқылды тасымалдау үшін 4ЦР немесе ЦР-200 автоцестерналар қолданылады. Қышқыл дайындау үшін ұңғы қасында металды қозғалмалы көлемі 14м₃ іші толығымен қорғағыш қабатпен жабылған мерниктер болады.