Бұрамдықты берілістерді беріктікке есептеу

 

Бұрамдықты берілістердің тісті берілістерден айырмашылығы – олар көбінесе тозудан немесе қысылудан істен шығады. Ол тозудың өзі тікелей өзара тиісу кернеуіне байланысты, сондықтан майға малынған бұрамдықты берілістер біріншіден, өзара тиісу кернеуіне есептеледі. Бұл жағдайларда иілуге есептеу тек қана тексеру ретінде қолданылады. Егер бұрамдық дөңгелектерінің тіс саны көп болса (90 -100), онда иілуге есептеу қажет.

1. Иiлуге есептеу. Бұрамдықты берілістерді иілу беріктігіне есептеу дөңгелек бойынша жүргізіледі, себебі дөңгелектің тісіне қарағанда бұрамдықтың орамы беріктеу. Бұрамдықты берілісті есептеу қисық тісті цилиндрлі берілістерге ұқсас, тек қисық тісті цилиндрлі беріліске қарағанда бұрамдық дөңгелегінің тісі беріктеу (40 процент).

Дөңгелек тісінің жұмыс істейтін бөлігінің ұзындығы:

(9.12)

 

Қисық тісті беріліске ұқсас өзара тиісу түзуінің ұзындығы:

 

үстемелеу коэффициенті. Осыған орай

Меншікті күш

(9.13)

 

Тістің қауіпті қимасындағы иілу кернеуі

 

деп алып бұл формуланы (9.14)

 

– тіс беріктігінің коэффициенті, оның шамасы келтірілген тіс саны бойынша алынады.

Бұрамдықты берілістердің жобалауда, иілу беріктігінен модуль анықталады.

(9.15)

бұл формулаларда -МПа;

m, d және d -мм, F -H, T - H·мм өлшемдерімен алынғаны жөн.

2. Бұрамдықты берілістер жасау беріктігіне жай тісті берілістерге

– келтірілген серпімділік модулі;

– бұрамдық материалының серпімділік модулы;

– бұрамдық дөңгелегі материалының серпімділік модулы;

– тіс пішінін шектейтін қисық сызықтың келтірілген радиусы;

– бұрамдық тісін шектейтін қисық сызықтың радиусы.

– бұрамдық дөңгелегінің тісін шектейтін қисық сызықтың радиусы.

Жоғарыда көрсетілгендей, Архимедті бұрамдықтың орамының ось қимасындағы бүйірі түзу сызықты немесе рейка пішіндес болады. Сондықтан , ал бұрамдық дөңгелегінің тістері эвольвент пішіндес болады.

Осыған байланысты:

 

 

– жанасу сызығына түсетін меншікті күш.

Бұрамдық болаттан, ал дөңгелек тәжісі қоладан жасалатын болғандықтан: деп алып және , d – дөңгелек диаметрін ара қашықтық мен алмастырып:

(9.16)

 

бұл формулада өлшемінде алынған.

 

(9.17)

3. Бұрамдық денесін есептеу. Бұрамдық денесін қатаңдық пен беріктікке есептейміз. Ең үлкен июші мен момент күшінен болады.

(9.18)

-Бұрамдықтыректерінің ара қашықтығы;

және күшіне байланысты июші момент.

(9.19)

Июші моменттердің қосындысы:

Келтірілген иілу моменті және айналдыру моменті:

(9.20)

 

Негізгі әдебиеттер: 2.[149-164]

Қосымша әдебиеттер: 20[3-27]

Бақылау сұрақтар:

1. Бұрамдықты мен тісті берілістерінің кинематикалық айырмашылығы.

2. Қай кезде Бұрамдықты берілісті қолдану ықтимал?

3. Бұрамдықты берілістерінің ілінісу күштері. Оларды анықтау.