Тері меланомасының эпидемиологиясы

Тері меланомасының аурушаңдық көрсеткіші Қазақстан бойынша орташа есеппен 1,7%ооо тең, ал оның әрбір облыстарында бірыңғай емес (№12- сурет), ең жоғарғы аурушаңдық көрсеткіші Шығыс-Қазақстан (3,0%ооо), Қарағанды (2,8%ооо), Қостанай (2,7%ооо), Павлодар (3,0%ооо) облыстарында және Алматы қаласында (2,8%ооо) тіркелген, сонымен қатар ең төменгі көрсеткіш - Қызылорда (0,3%ооо) Оңтүстік Қазақстан (0,6%ооо), Ақтөбе (0,7%ооо), Атырау (0,7%ооо) және Жамбыл (1,0%ооо) облыстарында анықталған.

Тері меланомасының Қазақстанның аймақтары бойынша аурушаңдық ерекшелігі (№13- сурет), осы заңдылыққа сәйкес келеді. Тері меланомасының ең жоғарғы аурушаңдық көрсеткіші Қазақстанның Шығыс (3,0%ооо), Орталық (2,0%ооо), Солтүстік (2,1%ооо), өңірінде және Алматы қаласында (2,8%ооо), анықталса, ең төменгі көрсеткіші Оңтүстік аймақта (0,8%ооо) тіркелген. Жалпы республика бойынша тері меланомасының аурушаңдық көрсеткіші орта есеппен - 1,7%ооо ге тең.

Жас пен жыныстық ерекшеліктері. Әйелдер ер азаматтарына қарағанда жиірек ауырады және неғұрлым жас ұлғайған сайын ауруға шалдығу мүмкіншілігі ұлғая түседі (70-тен асқандарда). Тері рагындағы жасқа байланыстылық, меланомада сезілмейді.

Эпидемиологиялық заңдылықтары:Жағырапиялық ерекшеліктер меланомада да кездеседі, бұл заңдылық ультракүлгін сәулесіне тығыз байланысты.

1. Ультракүлгін сәулесіне көбірек қақталған сайын соғұрлым қауіпті, әсіресе, 12 мен 16 сағат аралығында, себебі бұл мезгілде ультракүлгін сәулесінің мөлшері (дозасы) өсіп, оның тікелей зианды әсері басым келеді.

2. Меланомамен еуропалық ақ нәсілді этностар жиі шалдығады. Әсіресе, олардың шаштары және көздерінің қаралығы аз болса.

№12- сурет. Тері меланомасының Қазақстан облыстары бойынша орташа аурушаңдық көрсеткіші (2006-2008 жж.).

№13- сурет. Тері меланомасының Қазақстан аймақтары бойынша орташа аурушаңдық көрсеткіші (2006-2012 жж.)

3. Қазақстан және Қырғызстанға қоныс аударғандарда (еуропалықтар), жергілікті тұрғындарға қарағанда науқастардың саны мен аурушаңдық көрсеткіштері жоғары екендігі анықталған.

4. Орта теңіз аймағында тұратындарда, еуропалықтарға қарағанда, тері меланомасы аз кездеседі, себебі олардың терісі пигментке бай, ол күнге қақталған кезде қорғаныс рөлін атқарады.

5. Меланомада, өлім саны тері рагына қарағанда 5-6 есе жоғары, бұл меланоманың адам өміріне өте қауіпті ісік екенін білдіреді.