І іх нарматыўна-прававое забеспячэнне

Складанасць функцый і важнасць пастаўленых перад рахункаводствам задач патрабуюць адпаведнага метадычнага і прававога забеспячэння, якое з'яўляецца асновай для рэгулявання дзейнасці бухгалтэрый канкрэтных арганізацый. Асаблівасці рахункаводства вызначае прынятая ў краіне мадэль уліковай сістэмы. У цяперашні час выкарыстоўваюцца тры наступныя мадэлі ўліковых сістэм: брытана-амерыканская, кантынентальная і паўднёва-амерыканская.

Асноўнымі характарыстыкамі брытана-амерыканскай мадэлі з'яўляецца адсутнасць заканадаўчага рэгулявання ўліку, яго арыентацыя на патрэбы шырокага кола інвестараў. Рахункаводства рэгулюецца стандартамі, якія распрацоўваюцца прафесійнымі арганізацыямі бухгалтараў. Стандарт уліку ¾ гэта ўліковыя правілы і працэдуры, якія маюць дачыненне да вымярэння, ацэнкі і падачы ўліковай інфармацыі. Для брытана-амерыканскай мадэлі характэрна гнуткасць уліковай сістэмы і высокі адукацыйны ўзровень як бухгалтараў, так і карыстальнікаў уліковай інфармацыі. Яна выкарыстоўваецца ў Вялікабрытаніі, ЗША, Нідэрландах, Канадзе, Аўстраліі і іншых краінах.

Кантынентальная мадэль уліковай сістэмы характарызуецца наяўнасцю заканадаўчага рэгулявання ўліку і цеснымі сувязямі арганізацый з банкамі, якія з'яўляюцца асноўнымі пастаўшчыкамі капіталу. Рахункаводства, заснаванае на кантынентальнай мадэлі, арыентуецца на дзяржаўныя патрэбы падаткаабкладання і рэгулявання эканомікі на макраўзроўні. Для ўліковай практыкі характэрны кансерватызм, адпаведна якому, пры сутыкненні з нявызначанасцю ў прымяненні альтэрнатыўных працэдур рахункаводства, бухгалтар мае права выбраць працэдуру, якая ў найменшай меры пераацэньвае актывы і прыбытак. Кантынентальная мадэль атрымала шырокае распаўсюджванне ў Францыі, Германіі, Італіі і іншых еўрапейскіх краінах. На аснове гэтай мадэлі распрацоўваецца метадычнае і прававое забеспячэнне ўліку ў краінах Арганізацыі Афрыканскага Адзінства.

Асаблівасцю паўднёва-амерыканскай уліковай сістэмы лічыцца арыентацыя методыкі ўліку на высокі ўзровень інфляцыі і патрэбы дзяржаўнага кіравання. Паўднёва-амерыканская мадэль уліковай сістэмы, як правіла, простая, што тлумачыцца невялікімі памерамі арганізацый і невысокім узроўнем адукацыі бухгалтараў. Яна выкарыстоўваецца ў такіх краінах Паўднёвай Амерыкі як Бразілія, Аргенціна, Балівія і іншых.

У Рэспубліцы Беларусь выкарыстоўваецца кантынентальная мадэль уліковай сістэмы. Агульныя пытанні арганізацыі вядзення рахункаводства рэгулююцца Законам аб бухгалтарскім уліку і справаздачнасці, якія вызначае суб'екты і аб'екты ўліку, яго дзяржаўнае рэгуляванне, правы і абавязкі асоб, якія адказваюць за яго вядзенне, а таксама іншыя агульнаметадычныя і агульнаарганізацыйныя пытанні. Парадак вядзення ўліку закранаецца таксама ў іншых заканадаўчых актах, указах Прэзідэнта і пастановах Урада.

Законам аб бухгалтарскім уліку і справаздачнасці метадалагічнае кіраўніцтва і кантроль за выкананнем заканадаўства ў галіне бухгалтарскага ўліку ўскладзеныя на Савет Міністраў Рэспублікі Беларусь. Непасрэдна дзяржаўным рэгуляваннем рахункаводства займаецца Міністэрства фінансаў Рэспублікі Беларусь, у складзе якога створана ўпраўленне метадалогіі бухгалтарскага ўліку і справаздачнасці. Указаны орган распрацоўвае і ўзгадняе з іншымі дзяржаўнымі органамі нацыянальныя стандарты, палажэнні, інструкцыі і іншыя нарматыўныя дакументы, якія рэгулююць рахункаводства ў Рэспубліцы Беларусь.

Галіновыя палажэнні, інструкцыі, рэкамендацыі і іншыя нарматыўныя дакументы распрацоўваюць на аснове агульнадзяржаўных стандартаў міністэрствы і ведамствы. Для гэтай мэты ў складзе міністэрстваў і ведамстваў дзейнічаюць упраўленні бухгалтарскага ўліку і справаздачнасці або цэнтральныя бухгалтэрыі, якія ажыццяўляюць распрацоўку і рассылку галіновых нарматыўных дакументаў падведамным арганізацыям.

Асноўным нарматыўным дакументам, які рэгулюе рахункаводства на ўзроўні арганізацыі, з'яўляецца загад аб уліковай палітыцы. Уліковая палітыка распрацоўваецца зыходзячы з пастаўленых перад рахункаводствам задач на аснове агульнадзяржаўных і галіновых заканадаўчых і нарматыўных дакументаў з улікам асаблівасцей яе гаспадарчай дзейнасці. Выбраная арганізацыяй сукупнасць спосабаў вядзення ўліку ў адпаведнасці з асаблівасцямі яе гаспадарчай дзейнасці, якая выкарыстоўваецца на пастаяннай аснове на працягу справаздачнага перыяду, называецца ўліковай палітыкай. Прынятая арганізацыяй уліковая палітыка афармляецца загадам або распараджэннем кіраўніка арганізацыі.