КІРІСПЕ. XX ғасырдың ортасында дүние жүзіндегі экологиялық жағдайдың ауырлауына байланысты

XX ғасырдың ортасында дүние жүзіндегі экологиялық жағдайдың ауырлауына байланысты, экология шектелген биология ғылымдарының зерттеу шеңберінен шығып, қазіргі кездегі ең маңызды ғылымдардың біріне айналды.

Жалпы экологиядан оның негізгі бөлімі - әлеуметтік экология бөлініп шығады, оның негізгі зерттеу аясы қоғамның, оны қоршаған табиғи орта мен қатынасының шарттары мен заңдылықтарын анықтау. Әлеуметтік экологияға кұрамдас бөлігі болып құқықтық экология кіреді. Қазіргі кезде құқықтық нормалармен орталанған қоғам мен қоршаған ортаның өзара қарым-қатынастарды зерттеуі басталады.

Қазақстанның экологиялық құқығы құқық саласы ретінде 1917 жылы Қазан төңкерісінен кейін, ғылымда "Кең мағынадағы жер құқығының" кұрамында пайда болды. Бастапқы кезде бұл сала табиғи ресурстарды пайдалану мен қорғау жөніндегі қоғамдық қатынастарды реттеп отырды. Кейінгі табиғат қорғау нормалардың дәрежелеп дамуына бірнеше дербес құқық салаларының қалыптасуына әкеп соқты, олар - жер, су, орман, таукен құқығы.

Бұл бөлінген салалардың заңды тұрғыдан бекітілуі60-ы жылдардың соңымен 70-ыжылдардың басында Заң негіздерін, ал кейін Жер, Су, Орман, Жер қойнауы кодекстерін қабылдаумен болды.

Параллельді ресурстық құқық салаларының дербестену процессіменқатар, олардың интеграциялану процессі жүрді, ол қоршаған ортаға кешенді және әр ресурсқа бөлек көңіл аудару керектігінен туындады.

Заң жоғарғы оқу орындарында интеграцияланған "Табиғатты құқықтық қорғау", "Табиғи ресурстарды құқықтық қорғау"және кейін "Қазақстан Республикасының экологиялық құқығы" оқу пәндерін оқыта бастады.

Заң әдебиеттерінде экологиялық мәселені бірегей екі өзара байланысты аспекттер - табиғат пайдалану және қоршаған ортаны қорғау ретінде қарастырады. Осы екі өзара байланысты қоғамның табиғатқа әсер ету нысандары оқу курсының негізгі мазмұнын құрайды.

Сонымен қатар, қазіргі экологиялық жағдайда табиғатқа араласудың нәтижесіндегі жағымсыз салдарының зардап шешушісі ретінде адам, оның денсаулығы мен жағдайы болды.

Сондықтан да республика азаматтарының өмірі мен денсаулығына қолайлы табиғи ортаны қорғау экологиялық қауіпсіздіктің негізі болды, және ұлттық қауіпсіздіктің стратегиялық және фундаменталды компоненті болып саналады, халықаралық және интеграциялық процесстері кезіндегі елдің мүдделері мен басшылықтарын қорғауда негізгі аспект болып табылады. Осы міндеттердің занды аспектілерін шешу экологиялық құқыққа берілген және осы зандылықтың интегралды актісі "Қоршаған ортаны қорғау туралы'" заңы болып табылады.

Экологиялық құқық әр түрлі құқық салаларының бір-бірімен өзара байланысты кұқық нормаларының кешенінен тұрады, себебі экологиялық мәселелер адамнын әр түрлі қызмет ету салаларын қамтиды. Экологиялық қауіпсіздіктің негізгі мәселесі болып әр түрлі құқық салаларын экологизациялауболып табылады. Сондай-ақ құқық нормаларымен реттелген экологиялық талаптардың орындалуы қоршаған табиғи ортаны тиімді пайдалану мен қорғауды қамтамасыз етуде маңызды орын алады. Экологиялық нормаларды білу барлық лауазымды тұлғаларға, кәсіпкерлерге және азаматтарға міндетті.Бұл олардың экологиялық талаптарды орындауға, сондай-ақ олардың экологиялық құқықтарын қорғауға негіз болады.