Азаматтық қоғам және құқықтық мемлекет.

 

Саясаттану» пәнінен білімгерлердің өзіндік жұмысының материалдары

 

Тапсыратын мерзімі: _________

1. Теориялық бөлім.

Теориялық материалды және берілген қосымша материалмен танысу, зерттеу. (Лекция,семинар)

Сословиялықты жойып және адам мен азамат құқықтарының Декларациясын жариялаған XVIII ғ Француз буржуазиялық революциясынан соц “азаматтық қоғам”, “азамат” ұғымы кеңінен таралды. “Азаматтық” адам теңдігінің символы ретінде саналды. Бұл ұғым жеке адамның және қоғамның, мемлекеттің арасындағы қарым-қатынастарды дәлелдеу әрекеті ретінде барынша жиі қолданылады.

Азаматтық қоғамның нығаюы барысында мемлекет атқаратын қызмет азая түседі. Азаматтық қоғамда азаматтық туралы ұғым туындайды. Қазақстан Республикасы Конституциясының екінші тарауы азаматтыққа байланысты негізгі мәселелерге арналған.

Қазақстан Республикасының азаматтығынан немесе азаматтығын өзгерту құқығынан айыруға, сондай-ақ азаматтарды Республика шегінен тыс жерлерге аластауға жол берілмейді (Конституция 4 бап). Туған жерінде, елінде тұрып, өмір сүру-адамның табиғи құқығы. Біздің мемлекетте қос азаматтық танылмайды. Азаматтықты дәлелдейтін құжат – төлқұжат. Азаматтыққа алу, азаматтықты қалпына келтіру, азаматтықтан шығу мәселелерін Президент шешеді. Республика азаматы басқа елге кетуге, қайта келуге ерікті.

Ал, енді азаматтық қоғам құрылымы мен белгілеріне келейік..

Адамның тіршілік болмыстағы жағдайларын, тұлғалар мен әлеуметтік топтардың алуан түрлі қажетттіліктері мен мүдделерін қанағаттандыруды қамтамасыз ететін қоғамдық қатынастардың формалды (заңда көрсетілген) және формалды емес те құрылымдарының жиынтығы.

Азаматтық қоғам және саяси билік.

 

Өзара байланыс механизмі

биліктің бөлісі;

саяси плюрамум;

ресми оппазиция;

демократиялық заң.

Ықпалдасу мен әрекеттесу тепе-теңдігін сақтаудың шарты.

биліктің легитимділігі;

азаматтық қоғам элементтерінің дамығандық деңгейі;

билік пен қоғамның заңға тәуелділігі;

жеке адамның бұлжымайтын және дербес құқықтарының жиын-

тығы арқылы мемлекет билігінің шектелуі;

Өзара әрекеттену нұсқалары

Демократиялық режим жағдайында тығыз түрде өзара

ынтымақтастық;

Тоталитарлық режимдер тұсындағы тұрақты оппозиция (бел-

сенді немесе енжар түрде);

Тоталитаризмнен демократияға өту кезеңіндегі саяси билікті

белсенді түрде қарсы қойып салыстыру;

 

Азаматтық қоғамның негіздері

Саяси

Экономикалық;

 

көп укладты билік өкілеттіктерін

құрылымды экономика; орталықтандырмау;

меншіктің сан алуан биліктің бөлінісі;

түрлері; саяси плюрамум;

реттелінетін нарықтық

қатынастар; азаматтардың мемлекет және

қоғам істеріне еркін араласуы

Рухани

заңның басымдылығы және

оның алдында бәрінің тең

болуы;

бір ғана идеология мен

дүниетанымның болмауы;

ар-ождан бостандығы;

өркениеттілік шарықтаған

руханилық пен ізгілік;

Азаматтық қоғамның мәндік белгілері

қоғамдық өндіріс құралдарына ерікті түрде қожалық

етушілердің болуы;

демократияның өркендеп жетілгендігі, кеңінен таралғандығы.

азаматтардың құқықтық қорғалуы;

азаматтардың мәдениеті белгілі деңгейге жетуі;

Азаматтық қоғамның қызметтерін атқару принциптері.

өндіріс құралдарының жеке меншікте болуы;

тұлғалардың жеке бастарының еркіндігі және олардың дербес болуы;

елдің егемендігі, халықтың билікке толық ие болуы және басымдылығы;

мемлекет пен қоғамдығы істер жөнінде азаматтардың хабардар болуы

қоғамдық пікірдің еркін түрде қалыптасуы;

заңдардың әділеттілігі және олардың мүлтіксіз орындалуы;

 

Азаматтық қоғамның құрылысы

саяси партиялар мен лоббилік ұйымдары (комитеттер, комиссиялар,

кеңестер) заң шығару және мемлекеттік органдар жанындағы;

қоғамдық-саяси ұйымдар мен қозғалыстар (экологиялық,

соғысқа қарсы, құқық қорғаушы);

кәсіпкерлер одағы, тұтынушылардың құрама одақтары, саяси клубтары

ғылыми және мәдени ұйымдар, спорт қоғамдастықтар;

тәуелсіз көпшілік ақпарат құралдары;

шіркеу, мешіт, синогога және тағы басқа;

отбасы.

Азаматтық қоғамның түрлері

Қауым;

әлеуметтік құрылымдар (сословие, әлеуметтік топтар, таптар);

қоғам-ел азаматтарының жиынтығы ретінде;

азаматтардың әлемдік достастығы;

Азаматтық қоғамның тіршілік етуінің болмыстары

нақты (ақиқат іске асатын);

белгілі бір елде, нақтылы тарихи;

салыстырмалы;

өндірістік күштердің барларының аясында әлеуеті бойынша

мүмкін болатындары;

абсолюттік;

мұрат, ең жоғары мақсат.