Туризмдегі келсім шарттық қарым-қатынастарЛекция мақсаты: жаңа турөнімді келісу кезінде келісімшартты құжаттармен танысу Сұрақтар: турөнімді келісу кезінде келісімшартты құжаттар талаптары Келісімшарт түрлері: тапсыру, комиссиялық, агенттік, сату және сатып алу. Тұтынушы жаңа турөнімді келісу кезінде келісімшартты құжаттар. Туристік өнімнің тұтынушылары кез-келген жеке тұлға жатады. Ол туристік қызметті (турөнімді) жеке қажеттіліктерін сай алып қолдана алады. Турөнімді сатуда көтерме және бөлшектік бағамен ажыратады. Көтерме бағамен жүзеге асыру делдалдың келісімшарт бойынша (ұсынушы келісімшартты, комиссия немесе агенттік келісімдер) сатылады. Келісім шарт түріне байланысты туроператор сенімді, колитент немесе ариципент рөлін ойнайды. Бөлшектік сауда туристік кәсіпорын (тур агент немесе туроператормен) және туристермен (тұтынушылар) арасындағы келісімшартқа (келісімге) негізделеді. Тапсырма келісім шарты. Бұл азаматтық-құқықтық келісім шарт, яғни біржақ (сенімді) өз атынан келісуге міндеттеледі және бір (сенуші) белгілі бір заңды әрекет жасайды. Міне сондықтан, орындаушы келісімшарты болжағандай турагент туристермен қарым-қатынасқа түсе отырып, ресми агент-туристік қызметті өндіруші ретінде, қатысады және оған қатаң берілген туроператорлық өкілеттік шеңберінде әрекет етеді. Сенуші атынан әрекет етуге толық құқылы тұлға атынан немесе оның нұсқауынсыз мерзімінде орындаушы келісімшарты көрсетілген мерзімде жасалуы керек, тапсырманы орындауға міндетті. Сенуші сенімді тұлғаға сыйақы төлеуге міндетті. Комиссия келісімшарты. Агенттік келісім шарт. Турөнімді сатуда келісім шарт үрдісі. Туристік нарықта субъектілерді келісімшарт жұмысын турөнім сатуға бойынша формасын есептейміз (28 кесте). Контрагенттермен келісімшарт үрдісі. Жоғарыда айтылғандай, турөнімді сатуда туроператормен турагенттер қатысады. Туристік қызметті атқарушылар турөнімді қалыптастырады (ішкі және шетел контрагентері), олар орналастыру, тамақтану, көлік, экскурсия және т.б. қызметтер бойынша қызмет көрсететін заңды немесе жеке тұлға болып табылады. Кесте 1 – Туристік нарықтың субъектілер арасындағы келісімшарттың өзара қатынастары. № Келісімшарт түрлері Турөнімді көтерме баға бойынша сатуда келісуші жақтар Турөнімді бөлшектік сату кезіндегі келісуші жақтар Бірінші жақ Басқа жақ 1 Тапсыру келісімшарты (сенімді сенуші атынан және өз атынан келісім жасаумен сыйақы беруге міндетті) Турагент (сенімді) Туроператор (сенуші) Турист және туроператор (сенуші) 2 Комиссия келісімшарты (тапсырма бойынша өз атынан және комитент атынан келісім жасау мен сыйақы беруге комиссионерлер міндетті) Турагент (комиссионер) Туроператор (комитент) Турист және турагент (комиссионер) 3 Агенттік келісімшарт (агент өз атынан тапсырма бойынша және принципал есебінен келісім жасауға және сыйақы беруге міндетті) Турагент (агент) (принципал келісімі бойынша агент құқықтары мен міндеттерін беруге құқылы Туроператор (принципал) Турист және турагент (агент) 4 Агенттік келісімшарт (агент өз атынан және принципал есебінен келісім жасауға сыйақы беруге міндетті) Турагент (агент) Туроператор (принципал) Турист және туроператор (принципал) 5 Сату- сатып алу келісімшарты Турагент (туроператор) Турист Турист және турагент (туроператор) Бұл кәсіпорындардың тағайындалуы бойынша алуан түрлі тұтас қатарлары: қонақүйлер, мейрамханалар, көліктік компаниялар (компания тасымалдаушы), мәдени кәсіпорындар (саябақтар, мұражайлар, театрлар) және спорттық кешендер (клубтар, стадиондар), емдік – сауықтыру орындар, экскурсиялық ұйымдар және т.б. Туристік кәсіпорындарға қызмет көрсетуде әртүрлі кәсіпорындар (контрагенттермен) арасындағы өзара қарым – қатынастар келісімшарт негізінде жүзеге асады. Халықаралық келісімдер жасай отырып серіктес елдердің нормативті құқықтың актілерімен қатар бекітілген құқықтың нормалары және олардың шарттарын анықтауды ескеру өте маңызды. Кез – келген туристік қызметке келісімде шарттар көрсетілуі тиіс, әйтпесе мұндай келісімдер өз күшін жоғалтады: құжаттың атауы, оның тіркеу нөмері; келісім шарт жасау орны және мерзімі; - преамбула. - ұғымдар және анықтамалар. - Келісімшарт пәні Бұл тарауға келісуші жақтардың түрлі шарттарын айтуға болады, мысалы, құпия жақтар, үшінші тұлғаға міндетті беру және т.б. - Жақтардың міндеттері - Туристік қызмет көрсетуді брондау шарттары; - Қызмет көрсету шарттары; - Сақтандыру; - Тапсырыс берілген қызмет көрсетуден бас тарту және өзгерту шарттары; - Есептеу шарты; - Бектілген бағалар шарттарымен ұсынылатын жеңілдіктер бағасы; - Шығын әкелудегі жауапкершілік; - Келісімшарттың күшіне ену, өзгеру және тоқтату тәртібі (келісімшарттың әрекет ету мерзімі – оның айтарлықтай шарттарының бірі; - Жақтардың заңды мекен-жайы; - Қорытынды жағдайлар; Келісімшарттың сәйкес келмеуі немесе қандай да бір заң шарттарына сәкес жазылса онда ол құжат тұтасымен растауға немесе сәйкес келетін жағдайларда жарамсыз болып табылады. Міне сондықтан, жаңа турөнімді өндіру немесе жаңашылдандыру айтарлықтай еңбекті көпқажет ететін жауапты, сонымен қатар қызықты шығармашылық жұмыс. Істегі жетістік ең алдымен турфирмадағы менеджмент қаншалықты кәсіби екендігімен байланысты. Өз-өзін бақылау сұрақтары: 1. туристерге турда қызмет көрсетуге қандай кәсіпорындар мен ұйымдар қатыса алады? 2. тур маршрутта туристерге қызмет көрсетуде туроператордың жауапкершілігі қандай? 3. қызметпен қамтамасыз етушілерді таңдау барысында неге мән беру керек? 4. келісім жоспары қандай бөлімдерді құрайды? 5. жаздық туроперейтингтік бағдарламаның уақытша көрсеткіштерін келтіріңіз?
Ұсынылатын әдебиеттер: Негізгі әдебиеттер: Туристский справочник-KZ 2009: Казахстан. Регионы. Страны мира. Нормативно-правовые акты. Информационно-справочные аппараты [Текст]: информационно-рекламное издание. - Алматы: Атамұра, 2009. - 656 с. ХР (5) Бутко, И. И. Туристический бизнес: основы организации [Текст] / И. И. Бутко. - Ростов н/Д: Феникс, 2009. - 384 с. - (Бизнес технологии). - ISBN 978-5-222-10733-1: ХР (2) Чудновский, А. Д. Управление индустрией туризма [Текст]: учеб. пособие / А. Д. Чудновский. - 4-е изд., испр. и доп. - М.: КНОРУС, 2009. - 440 с. - ISBN 978-5-85971-808-5: ХР (6) Экономика и организация туризма [Текст]: учеб. пособие / Моск. академия туристского и гостинично-ресторанного бизнеса; ред.: И. А. Рябова. - 3-е изд., испр. и доп. - М.: КНОРУС, 2009. - 576 с. - ISBN 978-5-85971-809-2: ХР (10)
|
