Ондырғы

Қондырғы суретте көрсетілгендей жазық валдан тұрады, оның бір ұшы электрлік двигательге, ал екінші ұшы подшипникке кізгізілген. валға қағаз дискілері бар екі қысқыш енгізілген. дискілері бар қысқыштар вал бойымен қозғала алады. олар валға бұрандалармен бекітілген. валмен салыстырғандағы дискілердің айналымы ескерілмейді. олардың кезекті өзгеруі үшін гайканы бұрап, валды солға жылжыту керек. осыдан кейін қысқыштар валдан оңай ажыратылып алынатын болады.

Стробоскоптық дискі мен неондық шамы бар жарық бергіш электродвигателдің айналыс жылдамдығын анықтау үшін қолданылады.

Стробоскоп - бақылаушы - өлшеуіш құралы, яғни ол периодты қозғалысты бақылап, айналу жиілігін өлшеу үшін керек. Бұл құралдың жұмысы стробоскоптық эффектіге негізделген. Егер Т периодты қозғалыс жасаған дене бірінің соңынан бірі Т^/ периодпен келетін жарықтың қысқа жарқылымен жарықтандырылса, (шағылу ұзақтығы Т), онда Т=nT^/ болғанда, мұндағы n =1,2,3,…, дене қозғалыссыз күйде болады. Осындай күйді тауып және жарқыл периодын біле отырып, ізделінген қозғалыстың периодын (жиілігін) анықтауға болады. Двигатель осіне орналастырылған стробоскоптық дискінің артқы бүйірінде ені кіші кезекті ақ және қара секциялары бар кезектесетін он сақина бар.

Неондық шаммен дискіні жарықтандырған кезде жылдамдық бірқалыпты өзгере бастағанда оның сақиналары кезек-кезек қозғалмайтын болып көрінеді.

Егер қозғалмайтын болып көрінетін қара сақиналар санын К десек, онда дискінің жасайтын айналымы мынаған тең болады:

айн/сек

Жұмыстың орындалу тәртібі

1. мм-лік сызғышпен қағаз дискінің диаметрін өлшеңіз.

2. Дискілерді электродвигатель осіне бекітіңіз және олардың арасындағы арақашықтықты өлшеңіз.

3. Мылтықты оқтап арнайы тіреуішке бекітіңіз. Мылтық ұңғысы мен двигатель осі параллель болу керек, ал оқтың ұшу сызығы дискі шетінен 2-3 см арақашықтыққа өтуі керек.

Назар аударыңыздар!

Қарумен жұмыс жасағанда келесі сақтану шараларын ескеру керек:

a) Қаруды тек ату алдында ғана оқтау керек;

b) Оқталған қаруды аз уақытқа болса да нысанадан ажыратуға болмайды;

c) Ату алдында ату сызығы жанында студенттердің болмағанын тексеру қажет.

1. Двигательді қосыңыз, вал және дискілердің орнықты бірқалыпты айналуын күтіңіз;

2. Неондық шамды қосыңыз және дыбыстық генератордың көмегімен жарқыл жиілігін жөнге келтіріңіз, содан соң электродвигателдегі кернеудің өзгерісі кезінде стробоскоптық дискінің бір сақинасы қозғалыссыз болып көрінетін күйге келтіріңіз. Осы сақинада қанша қарайған секция бар екенін санаңыз және электрлік мотордың айналу жиілігін анықтаңыз.

Назар аудару керек! Қозғалыстағы денеге қолдың тиіп кетпеуін қадағалау керек.

3. Атуды жүзеге асырыңыз және неондық шамды өшіріңіз.

4. Бірінші және екінші дискілердегі оқ жүріп өткен А және В тесіктерін белгілеңіз. Осы тесіктер арқылы өтетін радиусты сызыңыз.

5. Бекітілген дискілердің біреуін босатыңыз және дискілерді біріктіріңіз. Осыдан кейін B’A доғасының ұзындығын өлшеңіз (арақашықтық S).

6. (4) формула бойынша оқ жылдамдығын есептеңіз. Өлшеу нәтижелері мен мәндерін кестеге жазыңыз:

кесте

№	Айналу жиілігі n (1/с)	Дискілер арақашықтығы	Диск радиусы R (м)	Доға ұзындығы S (м)	Оқтың жылдамдығы V (м/с)

 

7. Өлшеудің салыстырмалы және абсалют қателіктерін есептеңіз.