Этиологиясы. —инсулин, сондай-ақ сульфонилмочевина дәрілері мен олардың

—инсулин, сондай-ақ сульфонилмочевина дә рілері мен олардың

туындыларын шамадан тыс қ абылдау;

— ө згермеген қ ант дең гейін тө мендететін терапия барысында тағ амды жеткіліксіз қ абылдау;

— алкогольді ішімдіктерді қ абылдау;

— ө згермеген қ ант дең гейін тө мендететін терапия барысында жә не/немесе

қ осымша кө мірсуларды қ абылдамай физикалық жү ктемемен айналысу;

— ө згермеген қ ант дең гейін тө мендететін терапия барысында (бү йрек

жеткіліксіздігі кезінде Қ ДТД-ды қ абылдауды жалғ астыру жә не оның кумуляциясы, инсулиннің бастапқ ы мө лшерін ө згертпеу) Қ Д-нің кеш асқ ынуларының (гастропарезбен автономды нейропатия, бү йрек жеткіліксіздігі) жә не бірқ атар аурулардың дамуы (бү йрекү сті безінің жеткіліксіздігі, гипотиреоз, бауыр жеткіліксіздігі, қ атерлі ісіктер);

—инсулин енгізу техникасының бұ зылуы (тері астына енгізудің орнына бұ лшық етке енгізу);

— артифициальды гипогликемия (науқ астың ө зі Қ ДТД шектен тыс қ абылдауы);

— органикалық гиперинсулинизм — инсулинома (10.3 бө лімді қ араң ыз).

 

Патогенезі

Гипогликемия патогенезі қ анғ а глюкоза тү суі мен оның утилизациясы жә не инсулин мен контринсулярлы гормондардың дең гейі арасындағ ы тепе-тең діктің бұ зылуына негізделеді. Қ алыпты жағ дайда гликемия дең гейі 4, 2–4, 7 ммоль/л дең гейінде болғ анда, β -жасушалардан инсулиннің бө лінуі тежеледі. Гликемия дең гейінің 3, 9 ммоль/л-ден тө мендеуі контринсулярлы гормондардың ө ндірілуін ү стемелейді (глюкагон, кортизол, ө су гормоны, адреналин). Нейрогликопениялық симптоматика гликемия дең гейі 2, 5–2, 8 ммоль/л тө мендегенде кө рініс береді. Инсулин мен/немесе сульфонилмочевина дә рілерін шектен тыс қ абылдағ анда гипогликемия экзогенді немесе эндогенді гормондардың гипогликемиялық ә сер етуінен туындайды. Сульфонилмочевина дә рілерін шектен тыс қ абылдағ анда гипогликемиялық симптоматика дә рілік заттың тә улік бойы немесе одан да кө п ә сер етуіне байланысты бірнеше рет қ айталануы мү мкін. Қ ДТП (метформин, тиазолидиндион) ә детте ө здері гипогликемияны дамытпайды, бірақ науқ ас сульфонилмочевина немесе инсулинмен бірге қ абылдағ анда қ ант дең гейін тө мендететін дә рілердің ағ зада кумуляциялануына байланысты гипогликемияның себебі болуы мү мкін (7.15 кесте).

 

7.15 кесте. Гипогликемия

 

Этиологиясы	— Инсулин жә не сульфонилмочевина дә рілерін шектен тыс қ абылдау; жеткіліксіз мө лшерде тағ ам қ абылдау; ө згермеген қ ант дең гейін тө мендететін терапия барысында жә не/немесе косымша кө мірсуларды қ абылдамай физикалық жү ктеме. — Гастропарезбен автономды нейропатия, бү йрек жеткіліксіздігі, бү йрекү сті безінің жеткіліксіздігі, гипотиреоз, бауыр жеткіліксіздігі, қ атерлі ісіктер. — Инсулинді енгізу техникасының бұ зылуы — Артифициальды гипогликемия
Патогенезі	Гликемия дең гейінің 2, 2–2, 8 ммоль/л-ден тө мен тү суі
Эпидемиологиясы	Қ арқ ынды инсулинотерапиядағ ы бір науқ асқ а жылына ауыр гипогликемияның бір жағ дайы тиесілі. Қ Д-2-мен сырқ аттанғ ан инсулин қ абылдайтын науқ астардың 20 %-да жә не сульфонилмочевина дә рілерін қ абылдайтын науқ астардың 6%-да 10 жылда бір рет ауыр гипогликемия эпизоды болады
Басты клиникалық кө рінісі	Адренергиялық симптомдар: тахикардия, мидриаз; мазасыздық, ашушаң дық; қ алтырау, суық тер, парестезия; лоқ су, қ атты ашығ у, гиперсаливация; диарея, жиі кіші дә ретке отыру. Нейрогликопениялық симптомдар: астения, концентрацияның бұ зылуы, бастың ауруы, қ орқ ыныш сезімі, естің бұ зылуы, дезориентация, ә рекеттің бұ зылуы, естің ауытқ уы, қ ұ рысулар, ө ткінші салдану, кома
Диагностикасы	Қ Д-мен сырқ аттанғ ан науқ астарғ а тә н симптоматика; экспресс талдау мә ліметтері бойынша тө мен гликемия дең гейі, кө мірсуларды қ абылдағ анда немесе глюкозаны енгізгенде симптоматика тоқ тайды
Салыстырмалы диагностикасы	Қ Д-мен сырқ аттанғ ан науқ астарда естен танудың жә не/немесе қ ұ рысу синдромына ә келетін басқ а да себептер. Гипогликемия себептерінің салыстырмалы диагностикасы (тө мен комплаенттілік, қ осымша сырқ аттар, кеш асқ ынулардың ү демелі дамуы)
Емі	Жең іл гипогликемия кезінде кө мірсуларды ішке қ абылдау (тә тті сусындар), ауыр гипогликемия кезінде: 50 мл 40 % глюкоза ерітіндісін кө ктамырғ а енгізу жә не/немесе глюкагон ерітіндісін (бұ лшық етке немесе тері астына)
Болжамы	Арнайы оқ ытылғ ан науқ астарда сырқ аттың жақ сы компенсациясы кө рінісіндегі жең іл гипогликемиянының болжамы оң тайлы. Жиі гипогликемиялар – Қ Д нашар компенсациясының белгісі. Егде науқ астарда – қ антамырлық асқ ынуларды провокациялау қ аупі (миокард инфаркті, инсульт, қ асаң қ абық қ а қ ан қ ұ йылу)

 

Алкогольді қ абылдау нә тижесінде бауырда глюконеогенез тежеледі, бұ л гипогликемияғ а ә келетін басты тү рткі болып табылады. Физикалық жү ктемелер глюкозаның инсулинге тә уелсіз утилизациясына ә келеді, нә тижесінде қ ант дең гейін тө мендететін терапия барысында жә не/немесе қ осымша кө мірсуларды қ абылдамағ анда гипогликемияғ а ә келетін себепке айналады.