Білім деңгейін тексеру және қортындылау

Тақ ырып бойынша ситуациялық есептер:

1. ү шек таяқ шасымен залалданғ ан ақ тышқ анның ішін ашқ анда: тамырлар “суреті” кө рің ді, бауыр, жү рек, бү йрек ү сті бездері, ө кпеде қ ан таласуы “перитонит”, бауыр абцесі кө рінді. Бауыр, қ арабауыр, қ аннан алынғ ан жұ қ пада ішек таяқ шасы табылғ ан. Экспериментальды жануарлардағ ы инфекциялар формасын тү сіндірің із.

2. Пішін алтынды стафилококкпен залалданғ ан ақ тышқ анның ішкі органдарын ашып еккенде кө птеген стафилококкпен заладанғ ан ішкі органдары айқ ындалды /абцесстер/. ү шкі органдардың ірінді процесстері стафилококктардың қ андай қ аиетіне байланысты?

3. Зерттеуші стафилококк дақ ылын қ анды агарда гемолиз зонасын берген, тұ зды сарыуыз агарындағ ы кемпірқ осақ тағ ы зонасы плазманы коагуляция жасалғ ан. Стафилококк дақ ылының осы қ асиетін тү сіндірің із.

Медицина - латын терминалогиясы:

1. Инфекция - лат. - залалдау, бұ зу.

2. Вируленттілік - лат. - улы.

3. Адгезия - лат. - жабысу.

4. Инвазия - лат. - жау шабу.

5. Пенетрация - лат. - ену.

6. Токсиндер - гр.

 

Тақ ырыбы: Иммунитеттің талғ ампаз емес факторлары. Фагоцитоз, олардың жастық ерекшеліктері. Опсондық индекс, комплементі, лизоцимді титрлеу”.

Тақ ырыптын ө зектілігі: Иммунитеттің талғ ампаз емес факторларының ә дістерін анық тауды білу, сонымен бірге макроорганизмнің иммунологиялық статусын бағ алау ә дістерін білу дә рігерлерге науқ астың иммунда статусын бағ алу ұ шін қ ажет.

Сабақ тың мақ саты: Студенттерге ағ заның иммунитетінің /бейспецификалық / талғ ампаз емес факторларының ә дістерімен таныстыру.

Тақ ырыбы бойынша бақ ылау сұ рақ тары:

1. Иммунитет, Иммунитет тү рлеріне анық тама берің із.

2. Макроорганизмнің арнайы емес қ орғ аныс механизмі жә не факторлары.

3. Макроорганизмнің қ орғ аныс механизмін атап шығ ың ыз, механикалық, физико-химиялық, иммуно-биологиялық.

4. “Фагоцитоз” ұ ғ ымына анық тама берің із.

5. Қ андай жасушалар макрофагқ а жә не микрофагқ а жатады.

6. Фагоцитоздың негізгі стадияларын атап шығ ың ыз, мінездеме берің із.

7. Аяқ талғ ан жә не аяқ талмағ ан фагоцитоздың айырмашылық тарын атаң ыз, мінездеме берің із.

8. Фагоцитарлық кө рсеткіштер қ алай аяқ талады? Опсонин жә не опсонизация реакциясы дегеніміз не?

9. Талғ ампаз емес иммунитеттің гуморальдық факторларын атаң ыз.

10. Лизоцим дегеніміз не? Антибактериальды ә сердің механизмі қ андай?

11. Адамның иммундық жү йесі немен ерекшеленеді?

12. Интерферон, вирусқ а қ арсы, ісікке қ арсы ә сер қ орғ аныс иммунитеті, оның маң ызы.

Қ осымша хабар:

1. Иммунитет – организмнің комлексті раекциясы: организмнің ішінде тү зілген организмге генетикалық бө тен заттардың ә серінен қ орғ айтын жү йе. Иммунитет бірнеше тү рге бө лінеді: тұ қ ым қ уалаушы /туа пайда болғ ан/тү рлік, /жү ре пайда болғ ан/ постинфекциялы жә не поствакциналы/, активті жә не пассивті. Сонымен бірге плаценталы, антимикробты, антитоксинді, инфекциялы, ө зіндік иммунитеттер.

2. Туа пайда болғ ан факторына организмнің инфекцияғ а қ арсы қ орғ анышына: тері жә не кілегей қ абаттары, лимфатикалық тү йіндер, лизоцимдер жә не басқ а ауыз қ уысы ферменттері, қ алыпты микрофлора /БКК, фагоциттеуші/ жасушалар кіреді. Қ орғ аныс факторы болып комплемент, интерферон жү йесі де жатады.

3. Патогенді микроб организмге енген кезде қ орғ аныш тосқ ауылдарынан, терінің, клегей қ абық тарынан ө ту керек. Тері ө зімен бірге тек механикалық тосқ ауылды емес, бактериоцидтік қ асиетке ие, ол кө бінесе сү т, май қ ышқ ылдарының ә серімен байланысқ ан. Қ орғ аныштық қ ызметін кө біне кө здің конъюктивасы атқ арады, т.б. мұ рын-жұ тқ ыншақ тың кілегейлі қ абаты, тыныс алу, қ арын-ішекті несеп шығ ару трактылары жатады. Кілегей сілекей, асқ азан бездерінен бө лінетін жас пен сұ йық тық бактериоцидтік ә серге ие, ал лизоцим ферменттерінен жасалады.

4. Фагоцитоз ө зімен бірге организмдегі жасушаның ө лі, тірі микробтары активті сің іру процессі мен ерекшеленеді. Фагоцитарлық активтілікпен оранизмнің қ тү рлі жасушаларынан лейкоциттері, нейрогия жасушалары, қ ан тамырларының эндотелиальды жасушалары ерекшеленеді.

5. Организмдегі барлық фагоциттеуші жасушалар макрофагқ а, микрофагқ а бө лінеді. Микрофагқ а – қ анның полиморфты-ядролық гранулоциттері жатады. Соның ішінде-нейтрофильдер, эозинофильдер, базофильдер. Организмнің ә ртү рлі ұ лпаларының макрофагтары мен қ анның моноциттерімен бірігіп мононуклеарлы фагоциттер жү йесін қ ұ рады.

6. Фагоцитоз стадиялары: 1. хемотаксис. 2. жабысу жә не адгезия. 3. ұ стау немесе фагоциттерлеуші объектінің эндоцитозы. 4. жасуша ішілік қ орыту фагоциттен ұ сталғ ан агенттерінің қ алдық тарын бө ліп шығ арады немесе фагоцит микробтарының кө беюі.

7. Кейбір фагоцитарлы мысалы: гонококтар, туберкулез, кобактериялар, бруцеллалар жә не т.б. ө зінің тіршілік қ абілетіін сақ тап қ ана қ оймай сонымен лейкоциттерде кө бейеді. Бұ ндай процесс фагоцитоздың бітпеген процесі деп жә не фагоцит қ озғ алысының бұ зылуымен жә не ө луімен аяқ талады.

8. Фагоцитоз опсонин – антиденесінен кү шейеді, фагоциттің жоғ арғ ы жағ ында жақ сы байланысқ ан антиген оң ай адсорбцияғ а тү седі. Фагоцитоздың антиденелермен бұ ндай кү шеюі - опсонизация деп аталады. Фагоцитоз активтілігінің мінездемесін фагоцитарлық кө рсеткіш кө рсетілген. Бұ лар фагоцит жұ та алатынын микроскоптан бактериялардың санын санап анық тайды. Сонымен бірге опсофагоцитарлы индексте қ олданылады. Ол ө зімен фагоцитарлық кө рсеткішпен кө рсетіледі. Ол иммунды жә не иммунды емес сары судан алынғ ан. Фагоцитарлы кө сеткіш жә не опсофагоцитаолы индекс клиникалық иммунологияда иммунитет жағ дайымен иммунды статусты бағ алауда қ олданылады.

9. Талғ ампаз емес иммунитеттің гуморальдық факторлары:

1. Лизоцим, Лизоцимнің антибактериальдық ә серінің механизмі бактерияның жасуша қ абырғ асындағ ы пептидогликан

қ абатындағ ы полисахарид тізбегіндегі ацетилмурам қ ышқ ылы мен ацетилглюкозамин арасындағ ы гидролиз байланысына байланысты, нә тижесінде ө ткізгіштігі ө згертеді.

2. Қ алыпты антидене.

3. Комплемент - қ анның сарысуындағ ы ақ уыздың кү рделі кө п компонентті жү йесі, микробпен жә не де басқ а да жасушаларды дизиске ұ шырату қ асиетіне ие.

4. Пропередин жү йесі - қ алыпты қ ан сарысуында тұ ратын жә не комплементті активтендіре алатын.

5. Қ ан жасушаларының бактериоцидтік заттары: лейкондар, эритриндер, В-лизин, вирус тежеушілері.

10. Лизоцим - протеолитикалық фермент, бактериялардың жә не басқ а жасушалардың қ абырғ аларын бұ зады жә не ө лімге алып келеді, Фагоцитозды болғ ызбайды. Лизоцим макрофаг пен нейтрофильді шығ арады. Ол организмнің ішінде кө п мө лшерде секретте, сұ йық тық та, ұ лпаларда болады.

11. Иммунды жү йе ө зімен лимфоидты ұ лпамен кө рсетіледі, оғ ан тимус жатады, кө к бауыр, сү йек миы, лимфатикалық тү йіндер, сондай-ақ қ анда циркулденетін лимфоциттер кіреді. Лимфоидты мү шелер орталық жә не шеткі болып бө лінеді. Орталық қ а тимус, сү йек миы, ішектің топтық лимфатикалық фолликулалары жатады, бұ л лимфоидты тү зілістердің жасушалары инструктивті функциямен іске асады. Сонымен бірге жасушалық предшественниктің иммунологиялық компоненттілігін іске асырады, тағ ы регуляторлы қ ызмет атқ арады. Шеткі органдар тікелей жасушалық жә не гуморальдық иммунитет реакцияларын жү ргізеді. Сондық тан иммунокомпонентті жасушалар деп аталады.

12. Интерферон – тө менгі молекулалы ақ уыз, вирустардың, бактериялардың токсиндерінің, антигендерінің енуіне жауап ретінде макроорганизмдердің жасушалардында бө лінеді. Вируспен тіке байланысқ а кірмейді, вирустардың енуқ не кедергі жасайды жә не вирусты нуклеин қ ышқ ылдарының реплициясы кезең і кезінде жасушалық рибосомада вирусты ақ уызтардың синтезін тежейді. Вирус инфекциясын емдеу жолмен профилактикасында кең тү рде қ олданылады.

13. Компонент ө зімен бірге қ ан сарысуының кү рделі барлық комплексін кө рсетеді жә не иммунитеттің жасушалық жә не гуморальдық реакцияларында антигендермен антиденелердің қ атысуын қ амтамасыз етеді.