Тапсырма.Келтірілген зиянды толтырып жазу,қоршаған ортаның ластануының адамдардың денсаулығына кері әсер етуінен пайда болған,оларды келесідей көрсетіп кетуге болады:
Тапсырма. Материалды өнеркәсіптен келтірілген залалды, қоршаған ортаға ластанудың өсуіне негізделген:
Тапсырма. Қоршаған ортаның ластануынан келген залал келесідей болуы мүмкін: 1) 2) 3)
Тапсырма. Y = gsf X A.m формуланы толықтай ашып көрсетіңіз: A_________________________________________________________________ s__________________________________________________________________ f__________________________________________________________________ g_________________________________________________________________ Тапсырма. О.Ф. Балацкойдың ойлауынша, қоршаған ортаның ластануынан келген экономикалық залалдың толық өсімін жоғалым өлшемін анықтау әдістері жолдарымен есептеу қажет:
Тапсырма. Экономикалық залалдың бағыттары: 1)____________________________________________________________________________
2)____________________________________________________________________________
8. сөйлемді толықтырыңыз:
Жалпы экономикалық тиімділіктің келтірілген залалы...
9.Схеманы толтыру
Экономикалық тиімділік анықталады
7. Схеманы толтыру
8. Закончить предложения
11.Қоршаған ортаны ластаудың шығындарын төлеу анықталады: 1. 2.
12.Тиімділікті пайдаланудың артуы үшін және пайдалы қазбаларды және жер ресурстарын өндіру кезіндегі қорғау үшін қажет: * * * *
13.Кенорындағы басты минералды ресурстарды қолданудың тиімділігі бағыттарының схемасын толтырыңыз:
Глоссарий: Экономикалық тиімділік — пайдалы результат пен өнеркәсіптік факторлар келтірілген залалдың байланысы. Баға — материалды және материалды емес объекттердің құнының қойылымы. Қоршаған ортаның ластануы — қоршаған ортаға белгілі бір адамның қатысуымен келген залал,химиялық,әртүрлі өнеркәсіптік жұмыстардың әкелетін зияны,ластауы. Материалды өнеркәсіп — өнеркәсіп,материалды өнімді шығаратын,қоғамның немесе ададардың қажетін беретін. Экологиялық анализ (ЭКА) – табиғат пен қоғамның тығыз байланысы,адам өміріне байланысты себептерді жақсартатын немесе нашарлататын сабақ.
Блиц – тест: 1.Толық экономикалық тиімділікті көрсететін қандай өсімдер комплексті көрсеткіш болып табылады: а) келтірілген залалды болдырмаудың өлшемі б) экономикалық залал өлшемі в) О.Ф.Балацкой қлшемі г) келтірілген залалды болдырмау коэффициентінің өлшемі
2.Өнеркәсіптік емес сферадағы қоршаған ортаның ластануынан келген залал келесі көрсетілген залал структурасымен сәйкес келеді: а)финанс өнеркәсібі сферасында б) Залалды болдырмау саласында в) арнайы салада г) материал өнеркәсібі саласында
3.Табиғи экологиялық сферадағы келтірілген залал қандай жоғалыммен көрсетіледі: а) табиғи комплекстердің экожүйе жоғалымы, жануар және өсімдік әлемі т.б б) экологиялық жүйе жоғалымы в) фактурно-эмпириялық тәуелділік жоғалымдары г) барлық жауап дурыс
4.Социальды залал нені білдіреді? а)қоршаған ортаның күйін нашарлатады, гидросфера, флоражәне фауна б)реципиентке қоршаған ортадан келген ластануға ескерту шығын есептері в) адам өмірінің және денсалығының нашарлауы г)ластану әсерінен атмосфераға кері өзгеріс әкелген ақшалай баға беру
5.мына формула нені көрсетеді: Y = gsf X A.m? а)залал келтірудің уақытша әсер ету коэффициенті б) агрегирленген түріне әртүрлі қоспаларды әкелетін коэффициент в) лақтырым бірлігінің ақшалай бағасы г)лақтырымның тарауын ескеретін коэффициент, лақтырым биіктігіне және температурасына тәуелді
6. Y = gsf X A.m формуласындағы m:? а) лақтырым бірлігінің ақшалай бағасы б)лақтырымның тарауын ескеретін коэффициент, лақтырым биіктігіне және температурасына тәуелді в)залал келтірудің уақытша әсер ету коэффициенті г)i-ші ластану көлемі
7.Эмпириялық байланысты анықтау үшін қандай мәліметтер практикада алынады? а) фактілі мәліметуақытша периодта б)фактілі мәліметбазисті периодта в) фактілі мәліметжылдық периодта г) фактілі мәліметтәуліктік периодта
8.Атмосфераға лақтырымнан келген залалды бағалау үшін екі белгі арқылы анықтауға болады: а) табиғи шарттар және территория типі б) ауа райы шарттары және территория ауданы в) табиғи ерекшеліктер және территория типі г) табиғи шарттар және фактілі мәлімет
9.Келтірілген залалды бағалау әдістерінің кемшіліктерінің негізгісі болып мынадай жоқ болулар болып табылады: а) келтірген залал мен ластануға төленетін шығынның өзаа байланысының жоқтығы б) өзара байланыстың жоқтығы в) қоршаған ортаға түсетін қалдықтар г)қойылған мақсаттағы еңбектің нәтижесін алмау немесе табиғи қнім алмау ластану нәтижесінен
10.Кімнің ойлауынша, қоршаған ортаның ластануынан келген экономикалық залалдың толық өсімін жоғалым өлшемін анықтау әдістері жолдарымен есептеу қажет: а) М.А. Виленский б) Г.К. Гофманов в) О.Ф. Балацкой г) А.П. Нестеров
11.экономикалық залалды анықтаудың әдістерін тап? А)тікелей есептеу және бекем (укрепненный) Бжанама счет жәненегізгі В)тікелей және жанама счет Г)укрепренный және басты Д)негізгі және қосымша
12.Экономикалық тиімділіктің екі түрі бар? А)жалпы және шаруашылық есептеу (хозрасчетный) Б)нормативті және нормативті емес В)нормативті және хозрасчетная Г)тиімді және хозрасчетная
13.Минеральды ресурстардың қолданылу тиімділігінің қанша бағыты бар? А)4 Б)5 В)6 Г)7 Д)8
14. Су ресурстары әсерінен ластанудың экономикалық залалы өсімі келесі тәуелділіктен анықталады? А)ластағыш заттардың және концентрациясынан Б)минеральды ресурстар көлемінен В)пайдалы қазбалар зияндығынан Г)су көздерінің зиянынан Д)концентрациядан жіне адамдардан
Бақылау сұрақтары: 1.Залалды болдырмау дегеніміз не? 2. Қоршаған ортадан келтірілген залал неден құралады? 3. Қоршаған ортаның ластануынан қандай залал келуі мүмкін? 4.Эксперименттік есептеулерде қандай тәсіл басым қолданылады? 5. Материалды өнеркәсіптері сферасындағы қоршаған ортаның ластануының өсуінде келтірілген зиянға не жатады 6.Табиғи экологиялық сферадағы келтірілген залал ортаның ластануынан өсетін өз кзегінде нені қарастырады? 7. Экономикалық келтірілген залал? 8.Келесі формула нені білдіреді: Y = gsf X A.m. 9.Жер ресурстарын рациональды қорғау нені қарастырады? 10.Экономикалық тиімдлікті қорғау іс – шарасы дегеніміз? 11.Қор консервациясы тиімділігін қалай бағалайды? 12.Экономикалық тиімділік анықталады? 13.Экономикалық келтірілген залалды анықтаудың әдістері?
Пайдаланылған әдебиеттер: 1. М.Е.Певзнер «Горная экология», М.2003г. 2. М.Е.Певзнер, А.А.Малышев, А.Д.Мельков, В.П.Ушань «Горное дело и охрана окружающей среды», М.2001г. 3. Г.Г.Мирзаев, Б.А.Иванов, В.М.Щербаков, Н.М.Проскуряков «Экология горного производства», М. «Недра», 1991г. 4. Интернет
|
