Гідраметэаралагічная ацэнка ўвільгатнення тэрыторыіДля ацэнкі вільгацезабяспечанасці тэрыторыі адной колькасці ападкаў недастаткова, таму што ападкі з’яўляюцца толькі прыходнай часткай воднага баланса. Напрыклад, у тундравай і пустыннай зонах выпадае аднолькавая колькасць ападкаў (100-200 мм). Аднак, у тундравай зоне назіраецца пераўвільготненасць, а ў пустыннай – дэфіцыт вільгаці. Пагэтаму для правільнай гідраметэаралагічнай ацэнкі вільгацезабяспечанасці тэрыторыі неабходна ведаць не толькі фактычную колькасць ападкаў, але і ўмовы іх выпарэння. Для вырашэння гэтай задачы распрацаваны ўмоўныя гідраметэаралагічныя каэфіцыетны ўвільгатнення. Такія каэфіцыенты характарызуюць залежнасць увільгатнення тэрыторыі ад колькасці ападкаў і ад магчымага выпарэння, інакш ад выпаральнасці. Умоўныя каэфіцыенты адлюстроўваюць узаемадзеянне гідраметэаралагічных фактараў, ад якіх залежыць фарміраванне ўвільгатнення тэрыторыі. Прывядзем некаторыя гідраметэаралагічныя каэфіцыенты ўвільгатнення. Каэфіцыент увільгатнення k паводле Іванова:
тут R – ападкі за год (мм); Ео – выпаральнасць за год (мм), вызначаная на аснове выпарэння з паверхні вадаёмаў. Там, дзе каэфіцыент увільгатнення роўны адзінцы, умовы для развіцця расліннасці аптымальныя. Калі колькасць ападкаў менш выпаральнасці ўзнікае дэфіцыт вільгаці і, наадварот, калі ападкі перабольшваюць выпаральнасць – фарміруецца пераўвільготненасць. Пры ацэнцы агракліматычных рэсурсаў выкарыстоўваюць гідратэрмічны каэфіцыент (ГТК) паводле Селянінава, які выражаецца ўраўненнем:
дзе ΣА – сума атмасферных ападкаў за вегатацыйны перыяд; Σt – сума температур паменшаная на парадак за той жа перыяд. ГТК з’яўляецца агракліматычным паказчыкам атмасфернага ўвільгатнення, паколькі назоўнік у формуле (Σt: 10) роўны выпаральнасці. Пры дапамозе ГТК выяўляюць наступныя ўмовы ўвільгатнення тэрыторыі: больш 1,6 – вільготныя, ад 1,6 да 1,3 – аптымальныя, ад 1,3 да 1,0 – слабазасушлівыя, ад 1,0 да 0,7 – засушлівыя, ад 0,7 да 0,4 – вельмі засушлівыя, ад 0,4 і менш – сухія.
|
(6.2)
(6.3)
