УВОДЗІНЫ. Туристическая фирма оставляет за собой право, в случае причин непреодолимого характера, вносить некоторые изменения в программу тура без уменьшения общегоТуристическая фирма оставляет за собой право, в случае причин непреодолимого характера, вносить некоторые изменения в программу тура без уменьшения общего объема и качества услуг, в том числе предоставлять замену отеля на равнозначный. Туристическое агентство не несет ответственности за задержки на границах и пробки на дорогах. НАЙДИ ОТВЕТ НА КАЖДЫЙ ВОПРОС И ИСПОЛЬЗУЙ ПОДХОДЯЩЕЕ ПРЕДЛОЖЕНИЕ ИЗ ТЕКСТА.
1. Где можно встретить летающую лягушку? ______________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 2. Что помогает лягушке летать? ______________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 3. Куда летают летающие лягушки? ______________________________________________________________________________________________________________________________________________________
Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь Установа адукацыі Гомельскі дзяржаўны ўніверсітэт імя Францыска Скарыны”
В. А. Ляшчынская
ТЭКСТ НА ЎРОКАХ БЕЛАРУСКАЙ МОВЫ Практычны дапаможнік Для студэнтаў Філалагічных спецыяльнасцей ВНУ
Гомель 2008 УДК 811.161.3(072)(075.8) ББК 74.268.11 я 73 Л 99
Рэцэнзенты: З. У. Шведава, дацэнт кафедры беларускай мовы УА “Гомельскі дзяржаўны ўніверсітэт імя Францыска Скарыны”, кандыдат філалагічных навук; Н. В. Філімонава, настаўніца беларускай мовы і літаратуры ДУА “Гімназія бізнесу і права № 51 г. Гомеля”
Рэкамендавана да выдання навукова-метадычным саветам установы адукацыі “Гомельскі дзяржаўны ўніверсітэт імя Францыска Скарыны”
ISBN 978-985-439-333-9 381–0
У прапанаваным дапаможніку апісаны прыкметы, тыпы і законы пабудовы тэкстаў, прапанаваны ўзоры арганізацыі тэкставай дзейнасці вучняў у сувязі з вывучэннем розных тэм школьнага курса беларускай мовы. Аўтар імкнецца арганічна звязаць праграмны матэрыял, які вывучаецца на ўроках беларускай мовы, з работай над тэкстам, што дазволіць выпрацаваць практычныя навыкі і ўменні вучняў правільна будаваць тэксты. Дапаможнік адрасаваны студэнтам філалагічных спецыяльнасцей ВНУ, настаўнікам беларускай мовы школ, гімназій і ліцэяў.
УДК 811.161.3(072)(075.8) ББК 74.268.11 -3
ІSBN 978-985-439-333-9 381–0 © Ляшчынская В. А., 2008 © УА “ГДУ імя Ф. Скарыны”, 2008 Самы радасны прадмет – спасцігаць загадку слова, роднае зямелькі мову на ўроку, у жыцці, каб лягчэй было ісці і каб сілу мець душою праз жыццё – за годам год, – што зямля твая – з табою, што з табою – твой народ! Г. Пашкоў УВОДЗІНЫ
Задача навучання мове – навучыць змястоўна, граматычна і стылістычна правільна выражаць думкі, свабодна карыстаючыся сродкамі мовы ва ўсіх сферах жыцця. Вось чаму пытанне аб развіцці маўлення як метадычнага, лінгваметадычнага пытання патрабуе размежавання паняццяў мова і маўленне, і, апіраючыся на яго, у методыцы адрозніваецца вывучэнне сістэмы мовы і вывучэнне функцыянавання мовы; вывучэнне сістэмы моўных паняццяў і вывучэнне функцыянавання, прымянення, выкарыстання моўных сродкаў. Развіццё маўлення на ўроках беларускай мовы – гэта ўся праца, якая праводзіцца настаўнікам спецыяльна на ўроках па развіцці маўлення і ў сувязі з вывучэннем усіх раздзелаў школьнага курса (фанетыкі, марфемікі і словаўтварэння, лексікі і фразеалогіі, марфалогіі і сінтаксісу, арфаграфіі і пунктуацыі) для таго, каб вучні авалодалі моўнымі нормамі (арфаэпічнымі, арфаграфічнымі, акцэнталагічнымі, лексічнымі, фразеалагічнымі, словаўтваральнымі, марфалагічнымі, сінтаксічнымі), каб умелі і маглі выражаць свае думкі ў вуснай і пісьмовай формах, карыстаючыся патрэбнымі моўнымі сродкамі ў адпаведнасці з мэтай, зместам маўлення і ўмовамі зносін. Авалодванне маўленнем цесна звязана з выхаваннем асобы вучня, асобы будучага грамадзяніна краіны, бо найпершым паказчыкам кожнага чалавека, кім бы ён ні быў, кім бы ні працаваў, з’яўляецца ўзровень яго маўлення, маўленчай культуры, дзе выяўляецца амаль што ўсё. Арганізацыя маўленчай дзейнасці без апоры на прынцып тэкставага навучання ці ўвагі да тэксту, без апоры на тэкст у яго жанрава-стылістычнай разнастайнасці сёння немагчыма. Але неабходна арганізацыя такой працы, якая патрабавала б вывучэння моўных адзінак розных узроўняў на матэрыяле тэкстаў шляхам выяўлення ў іх месца і ролі адзінак мовы ў маўленні, з аднаго боку, і з другога – прыводзіла да складання тэкстаў як выніку навучання, г. зн. на аснове атрыманых ведаў, выкарыстаных тэкставых узораў выпрацоўваліся практычныя ўменні маўленчай дзейнасці – будаваць тэкст паводле звестак, правіл пра тэкст, пра яго будову, тып, стыль, жанр і ў адпаведнасці з гэтым ужываць пэўныя моўныя сродкі ў іх сукупнасці, якія адпавядалі б мэтазгоднасці, правільнасці, дакладнасці, дапушчальнасці ў пэўнага тыпу выказваннях. Каб на самой справе дапамагчы вучням авалодаць усімі гэтымі ўменнямі, настаўніку неабходна скіраваць сваю ўвагу да лінгвістыкі тэксту, у прыватнасці да сінтаксісу тэксту, у выніку чаго па-новаму арганізаваць навучанне граматыкі – на аснове сінтаксісу тэксту. Прапанаваная вучням сістэма ведаў па мове патрабуе выдзялення ў якасці цэнтральнага паняцця тэкст. Мэта і задачы прапанаванага вучэбна-метадычнага дапаможніка – скіраваць увагу ўсіх, хто займаецца навучаннем беларускай мовы, да праблем арганізацыі тэкставай дзейнасці і іх вырашэння на занятках па беларускай мове; выявіць далёкія ад вычарпальнасці рэсурсы, закладзеныя ў праграмным матэрыяле, і дапамагчы настаўнікам і студэнтам філалагічных факультэтаў як будучых настаўнікаў беларускай мовы такой арганазацыі навучання, якая дазваляла б выпрацоўваць практычныя навыкі і ўменні звязанага маўлення вучняў, вучыла б карыстацца імі на аснове атрыманых тэарэтычных ведаў, тых законаў і правілаў навукі аб мове, аб яе адзінках з улікам іх ролі і месца ў маўленні, іх уласцівасцей як адзінак і сродкаў арганізацыі тэкстаў.
|
