ЕСЕП – ГРАФИКАЛЫҚ ЖҰМЫСНүктелер координаталар ведомосттерін есептеу және теодолиттік суреттің топографиялық планын жасау. Тахеометрлік журналды өңдеу және тахеометрлік суретін құру. «Топографиялық план құру» бойынша есеп-графикалық жұмыстарын орындалған кезде студенттер топографиялық катрамен есептер шығарған кезде алған білімдерін пайдалана отырып, іздерінің геодезиялық өлшем нәтижелеріне математикалық өңдеулер жүргізіп, оларды графика түрінде жеткізе білу жөнінде алған практикалық жұмыстарын оған әрі толықтыра түсулері керек. Координаталық және тахеометрлік ведомостарды өңдеу, топопландарын сызу. Жер беті учаскілерін жазықтықта кішірейтілген көлемде көрсетуді план деп атайды. СССР-де әдетте топграфиялық пландар: 1:5000, 1:2000, 1:1000 және масштабтары бойынша жасалады. Олар негізінен бас план, техникалық проектілер жасаған кезде және де құрылысын әртүрлі инженерлік салаларының жұмыс чертеждері жасар кезде пайдаланылады. Өзінің мазмұны жағынан олар негізгі және арнаулы топографиялық карталарға бөлінеді. Негізгі топографиялық карталар – халық шаруашылығының көп салаларының негізгі сұраныстарын комплекс түрде қанағаттандыру үшін жасалған универсал бағыттағы жалпы географиялық пландар. Ал арнаулы топографиялық карталар халық шаруашылығының белгілікті бір саласының белгілі бір мақсаттарын орындау үшін жасалады. Белгіленген құрылыс объектісін орналастыру үшін оптимальды түрде проект шешімін қабылдау барысында сол жердің табиғи және әлеуметтік-экономикалық жағдайларын анықтауға инженер-құрылысшыларға топографиялық карта көп мағлұмат берді. Белгілі жер учаскесінің 1:1000 масштабы бойынша топографиялық планын жасау үшін әрбір 0,5м сайын жер рельефін горзонталь сызықтармен бөле отырып суретке түсіру негізгі жасалған. Теодолиттің тұйық сызықтың біс бес айналыс нүктесі бар. Жүріс бойынша оң жақта жатқан бұрыштар 21-30 теодолит арқылы қабылдау әдісі бойынша 30 секудттық дәлдікпен өлшенеді. Сызықтар тура және кері бағытта салыстырмалы қателігі 1/2000 аспайтындай етіп 20 метірлік болат лента арқылы өлшенеді. Теодолит жүрісінің нүкелері сызықтың ортасы бойынша геометриялық невирлеу арқылы анықталады. Жер учаскеснінің суреті теодолиттік және тахеометрлік өлшеулер арқылы түсірілген. Далада істелген жұмыс нәтижелерін өңдеу үшін мынадай рет бойынша есептеу және графикалық жұмыстар жасау қажет: Тапсырма. Тұйық теодолиттік жүрістің нүкте координаталарын табу. Барлық студенттер үшін, координата ведомостерін толтырған кезде, теодолит жүріс нүктелерінің нөмірлері мен саны, жүріс бойынша жақта жатқан бұрыштар және сызықтың ұзындықтары бірдей болып беріледі. 1-2 сызықтың алғашқы дирекция бұрышын және бірінші нүктенің координаталарын Х,У вариант бойынша оқытушы өзі береді. Дирекция бұрышы, румб жіне сол сияқты басқа бағдарлау элементтерінің түсініктері, олардың өзара байланыстары туралы «топографиялық план мен карталарда есеп шығару» жұмысында айтылып кеткен. Координат ведомостарын есептеуге мысал 7 бетте берілген (1-таблица). Тұйық теодолит жүрісінің нүкте координаталарын анықтау қажет. Бұл тапсырма мына рет бойынша жасалады (1 сурет).
|
