Ішінара бақылауды іріктеудің әдістері мен тәсілдеріЖалпы жиынтық тан ішінара бақ ылауғ а алынатын жиынтық бірліктерін іріктеп алу ә ртү рлі тә сілдермен жү ргізіледі. Бақ ылауғ а іріктеліп алынғ ан жиынтық бірліктерінің зерттеуге екінші рет қ атысатындығ ы немесе қ атыспайтындығ ына байланысты іріктеу жә не қ айталанбайтын іріктеу ә дістері болып екіге бө лінеді. Егер жалпы жиынтық тан іріктеліп алынғ ан бірліктер тексеріліп, зерттеуден ө ткеннен кейін қ айтадан жалпы жиынтық қ а қ осылып, келесі бақ ылау кезінде екінші рет тексеруге қ атысатын болса, онда оны қ айта іріктеу деп атайды. Егер жалпы жиынтық тан бер рет іріктеліп алынғ ан бірліктер тексеріліп, зерттеуден ө ткеннен кейін қ айтадан жалпы жиынтық қ а қ осылмайтын болса, онда оны қ айталанбайтын іріктеу деп атайды. Жиынтық бірліктерінен іріктеліп алу тү рлі жағ дайларғ а байланысты жекелеген, топталғ ан, жә не қ ұ растырылғ ан болып бө лінеді. Жекелеген іріктеуде ә рбір бірлік бірінен соң бірі жеке іріктеліп алынады. Топталғ ан іріктеуде зерттеуге алынғ ан топтың барлық бірліктері толығ ымен тексеріледі. Қ ұ растырылғ ан іріктеуде жекелеген жә не топтама ә дістердің қ ұ рамы бірге алынады. Статистикада жалпы жиынтық тан ішінара бақ ылау бірліктерін іріктеп алу ә ртү рлі тә сілдермен жү ргізіледі. Соның ішінде ең жиі қ олданылатын тү рлеріне жататындарына мыналар: жай кездейсоқ, механикалық, типтік жә не сериялы іріктеу. Жай кездейсоқ іріктеу тә сілі деп жалпы жиынтық тың арасынан ішінара бақ ылауғ а алынатын бірліктерді кездейсоқ немесе жеребе арқ ылы іріктеп алуды айтады. Механикалық іріктеу тә сілінде жалпы жиынтық бірліктерінен белгілі бір қ ашық тық та жатқ ан бө ліктері ө зіндік тә ртіппен іріктеліп алынады. Типтік іріктеу тә сілінде жалпы жиынтық бірліктері ө здеріне тә н типтік белгілері бойынша жеке топтарғ а бө лінеді., содан кейін пропорциялық ү лесі арқ ылы ә р топтан кездейсоқ немесе механикалық тә сілмен зерттеулге жататын бірліктер жә не іріктеліп алынады. Кө п жағ дайда мұ ндай іріктеудіпропорциялық іріктеу деп те атайды. Сериялы іріктеу тә сілінде жалпы жиынтық бірліктеріне іріктеп алу кездейсоқ жеке-дара жү ргізілмей, сериялармен, топтармен алынып, ә р серия, топ бірліктері жаппай бақ ылауғ а толығ ымен алынады, ал одан шық қ ан қ орытынды кө рсеткіштер жалпы жиынтық қ а таратылады. Қ ұ рама іріктеуде жоғ арыда кө рсетілген іріктеу тә сілдерінің бірнеше тү рі қ атар қ олданылады. Қ ұ рама іріктеудің кө рсекткіштерін есептеу ә ртү рлі тә сілмен, яғ ни іріктеу статылылығ ына байланысты есептелінеді. Осығ ан орай ө зі бір сатылы жә не кө п сатылы болып екіге бө лінеді. Бір сатылы іріктеуде іріктеліп алынғ ан бірліктер сол мезетте зерттеліп, тез қ орытынды жасалады. Кө п сатылы іріктеу тә сілінде жалпы жиынтық ты алдымен ірі топтарғ а, содан кейін кө лемі, мө лшері бойынша кіші жә не одан да кіші топтарғ а бө лу арқ ылы бақ ылауғ а алынатын топты немесе жеке бірлікті іріктеп алғ анша ақ ырына дейін бірнеше сатыда жү ргізіледі. Кө п фазалы іріктеу деп бақ ылауғ а алынғ ан бірліктердің барлығ ынан керекті мә ліметтердің қ ысқ а тү рінде алынуын, ал содан кейін оның кейбір бө ліктерінен кең ейтілген, ұ лғ айтылғ ан бағ дарлама бойынша қ осымша кө рсеткіштердің жинақ тастырылуын айтады. Іріктеу екі, ү ш, тө ртжә не т.б. фазадан тұ руы мү мкін. Шағ ын іріктеу. Егер ішінара бақ ылау кезінде іріктеуге алынғ ан бірліктердің сандық кө лемі 20-дан аспайтын болса, онда оны шағ ын іріктеу деп атайды. Мезеттік бақ ылауда зерттеуге барлық жиынтық бірліктері толығ ымен қ атысады, бірақ белгілі бір уақ ыт мезеті бойынша ғ ана керекті мә ліметтер жинақ тастырылады. Оны жү ргізу кезінде мә ліметтер жедел жиналады жә не оғ ан жұ мсалатын шығ ын ө те аз болады. [32]
|
